Генадзіеўская Біблія

Генадзіеўская Біблія — першы ў гісторыі славянскай кірылічнай пісьменнасці поўны збор біблейскіх кніг Старога і Новага Запаветаў у перакладзе на царкоўнаславянскую мову(руск.) бел., які стаў асновай друкаваных выданняў Бібліі на ўсходнеславянскіх землях. Быў падрыхтаваны ў наўгародскім скрыпторыі пры ўдзеле Дзмітрыя Герасімава(руск.) бел. па ініцыятыве і пад кіраўніцтвам архібіскупа Генадзя Наўгародскага(руск.) бел.. Праца па кадыфікацыі славянскай Бібліі была скончана да 1499 года.

Старыя пераклады

 Уладыка Генадзь паставіў задачу сабраць кнігі Святога Пісання ў адзіную Біблію на славянскай мове. Ён арганізаваў пошук частак славянскай Бібліі па манастырах і саборах. Існуючыя славянскія пераклады былі выкананы з Септуагінты і дзяліліся на чатыры часткі:

• Кірыла-мяфодзіеўскія (863): Евангелле, Псалтыр, Апостал
• Мяфодзіеўскія (пасля 885): Кніга Царстваў, Іоў, Агей, Захарыя, Малахія, Прыпавесці(руск.) бел., Эклезіяст, Апакаліпсіс.
• Сімяонавы(руск.) бел.: Пяцікніжжа, Суддзяў, Ісуса Навіна, Руф, Кнігі прарокаў Ісаі, Ераміі (Главы 26-45, 52), Езекііля (Главы 1-44, 47-48), Данііла, Асіі, Ёіля, Амоса, Кніга прарока Аўдзія(руск.) бел., Ёны, Міхея, Навума, Авакума(руск.) бел., Сафоніі(руск.) бел..
• Пераклады XII стагоддзя: Эсфір, Песня песняў

Новыя пераклады

Частку кніг знайсці не ўдалося (Параліпаменан, кнігі Ездры, Макавеяў, Неяміі, Тавіт, Юдзіф), і іх да 1493 года пераклаў з лацінскай Вульгаты харвацкі каталіцкі манах Веньіямін з Эмаўскага манастыра ў Празе.

Значэнне і далейшы лёс

Генадзіеўская Біблія была пакладзена ў аснову друкаванай Бібліі Івана Фёдарава, выдадзенай у Астрогу на Валыні ў 1580—1581 гг. (гл. Астрожская Біблія). З пачаткам царкоўнай рэформы ў другой палове XVII стагоддзя пачалася праца па рэдагаванні біблейскіх тэкстаў.

Затухаячы і зноў актывізуючыся, праца па ўдасканаленні Генадзіеўскай Бібліі працягвалася да 1740-х гадоў, калі быў выдадзены канчатковы тэкст — так званая Лізавецінская Біблія(руск.) бел. (якая да гэтага дня выкарыстоўваецца ў час набажэнства Праваслаўнай Царквой у Расіі і іншых славянскіх краінах). Яна стваралася на аснове новых самастойных перакладаў з грэчаскага, лацінскага і яўрэйскіх тэкстаў, з выкарыстаннем новых моўных правілаў і нормаў, і ў выніку значна адрозніваецца ад Генадзіеўскай Бібліі.

Выгляд

Захоўваецца ў Дзяржаўным гістарычным музеі — збор Сін. № 915. Біблія ўтрымлівае 1007 аркушаў in folio, у скураным на дошках пераплёце. Рукапіс напісаны дробным паўуставам канца XV стагоддзя.

Літаратура

• Библейские переводы // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.) . — СПб., 1890—1907.

Спасылкі

• Геннадиевская Библия на сайте ТСЛ
• Геннадиевская Библия
• Библия 1499 года и Библия в синодальном переводе. — М.: Новоспасский монастырь, 1997. — Т. 4. Псалтирь. — 344 с. — (Русская Библия). — ISBN 5-87389-012-9.
• Библия 1499 года и Библия в синодальном переводе. — М.: Музей Библии, Издательский отдел МП, 1992. — Т. 7. Евангелие. — 400 с. — (Русская Библия). — 15 000 экз. — ISBN 5-87335-002-7.
• Библия 1499 года и Библия в синодальном переводе. — М.: Музей Библии, Издательский отдел МП, 1992. — Т. 8. Деяния и послания апостолов. Апокалипсис. — 512 с. — (Русская Библия). — 15 000 экз. — ISBN 5-87335-003-5.
• Библия 1499 года и Библия в синодальном переводе. — М.: Новоспасский монастырь, 1998. — Т. 9. Приложение. Научное описание. — 512 с. — (Русская Библия). — ISBN 5-87389-014-5.
• Библия 1499 года и Библия в синодальном переводе. — М.: «Белфакс-М», Новоспасский монастырь, 1997. — Т. 10. Иконы, фрески и картины русских художников. — 432 с. — (Русская Библия). — ISBN 5-87389-007-2, ISBN 5-7959-0006-0.
• Соломина О. Л. Архимандрит Иннокентий (Просвирнин) и предпринятое им издание Русской Библии Архівавана 9 мая 2021..
• Алексеев А. А. § 13. Геннадиевская библия // Текстология славянской библии. — СПб.: «Дмитрий Буланин», Böhlau, 1999. — ISBN 5-86007-114-0 ISBN 3-412-00598-3.
• Геннадиевская Библия // Мень А. В. Библиологический словарь: в 3 т. — М.: Фонд имени Александра Меня, 2002.
• Десницкий А. С. Библия. IV. Переводы // Православная энциклопедия. — Т. 5. — С. 120—200.
• Ромодановская В. А. Геннадиевская Библия // Православная энциклопедия. — Т. 10. — С. 584—588.
• Геннадий // Православная энциклопедия. — Т. 10. — С. 588—598.