Ёдгар Абід

Ёдгар Абід (узб.: Ёдгор Обид; нар. 15 снежня 1940, Ташкент) — узбекскі паэт і дысідэнт. Стварыў слова «башызм», якое апісвае сярэднеазіяцкую дыктатуру.

Біяграфія

Нарадзіўся 15 снежня 1940 года. Служыў у войску. У 1975—1981 гадах вучыўся ў Літаратурным інстытуце імя Максіма Горкага. За свае вершы быў сасланы ў Сібір (1981—1985). У 1989 годзе стаў членам руху «Бірлык», з якога хутка выйшаў. У 1992 годзе пад пагрозай арышту з’ехаў з Узбекістана, пасля чаго жыў у Азербайджане, Грузіі, Турцыі і Расіі. У Расіі, дзе пражыў тры гады, супрацоўнічаў з узбекскай службай Радыё «Свабода». У Маскве паэта тройчы збівалі невядомыя[1]. У 1996 годзе стаў лаўрэатам прэміі Human Rights Watch. У 1997 годзе прыязджае ў Аўстрыю[2]. Стыпендыят праекта горада Грац «Пісьменнікі ў выгнанні» (1997—1998)[3]. У 2003 годзе атрымаў грамадзянства Аўстрыі[4]. У 2007 годзе стаў членам Міжнароднага ПЭН-клуба ў выгнанні. Стварыў слова «башызм», якое апісвае ўзбекскую дыктатуру Іслама Карымава[1].

Памяць

Аўстрыйскі кампазітар Томас Турнхэр напісаў музыку для хора на некалькі вершаў паэта[5][6]. У 2019 годзе быў створаны кароткаметражны фільм «Meine Träume toben», прысвечаны дысідэнту[7].

Бібліяграфія

• Обидов Ёдгор. Оққуш эртаги. Шеърлар. — Т.: «Ёш гвардия», 1977. — 16 бет.
• Обидов Ёдгор. Кипригингда юлдузлар: Шеърлар. — Т.: Адабиёт ва санъат нашриёти, 1980. — 59 б.
• Обидов Ёдгор. Суҳбат: Шеърлар. — Т.: Адабиёт ва санъат нашриёти, 1985. — 52 б.
• Iadgar Obid. Is’on. — Sweden, 1996.
• Jodgor Obid. Das goldene Schiff. — Graz: Leykam, 1998. — 66 s. — ISBN 978-3-7011-7394-5.
• Jodgor Obid. Hier bin ich nun, und meine Träume toben. — Feldkirch: Vorarlberger Autorenverband, 1999.
• Jodgor Obid. Die verzauberte Drachenhöhle. — Books on Demand, 2002. — 64 s. — ISBN 978-3-8311-3713-8.
• Jodgor Obid. Berge, gebt mir euer Herz! — Books on Demand, 2002. — 108 s. — ISBN 978-3-8311-3877-7.
• Jodgor Obid. Gedichte für Usbekistan. — Lulu.com, 2016. — 40 s. — ISBN 978-1-326-80404-6.
• Yodgor Obid. Auf meinen Wimpern trage ich die Welt / aus dem Usbekischen von Dilbar Omonova. — Ottensheim/Donau: Edition Thanhäuser, 2021. — 93 s. — ISBN 978-3-900986-25-4.

Зноскі

1. 1 2 Уладзіслаў Гарбацкі.. «Я веру, што беларусы хутка выбяруцца з пасткі, расстаўленай дыктатарам» (нявызн.). Новы Час (15 снежня 2020). Архівавана з першакрыніцы 26 лютага 2021. Праверана 31 студзеня 2021.
2. ↑ Бахадыр Мусаев.. Боль и любовь узбекского поэта Едгора Обида (нявызн.). ЦентрАзия (4 лістапада 2009). Праверана 31 студзеня 2021.
3. ↑ Jodgor Obid (нявызн.). Kulturvermittlung Steiermark. Праверана 31 студзеня 2021.
4. ↑ Die gefährliche Poesie des Jodgor Obid (нявызн.). Der Standard (3 верасня 2007). Праверана 31 студзеня 2021.
5. ↑ Уладзіслаў Гарбацкі. «Я веру, што беларусы хутка выберуцца з пасткі, пастаўленай дыктатарам» // Новы Час. — 5 студзеня 2021. — № 1 (709). — С. 11.
6. ↑ Werkliste von Thomas Thurnher (нявызн.). Musikdokumentationsstelle des Landes Vorarlberg. Архівавана з першакрыніцы 3 снежня 2012. Праверана 15 студзеня 2022.
7. ↑ Daniela Buchegger.. Meine Träume toben: Poetisches Porträt über den usbekischen Dichter Jodgor Obid (нявызн.). Kleinezeitung.at (13 сакавіка 2019). Праверана 15 студзеня 2022.

Літаратура

• Уладзіслаў Гарбацкі. «Я веру, што беларусы хутка выберуцца з пасткі, пастаўленай дыктатарам» // Новы Час. — 5 студзеня 2021. — № 1 (709). — С. 10—11.
• Yodgor Obid — neue usbekische Poesie // Wolfgang Günter Lerch. Wie eine Perle im Ozean: Türkische Kultur und Literatur in Mittelasien. — München: Allitera-Verl., 2011. — S. 117—119. — 139 s. — ISBN 978-3-86906-148-1.

Спасылкі

• Yodgor Obid (1940) (нявызн.). Ziyouz.uz. Праверана 31 студзеня 2021.
• Бахадыр Мусаев.. Боль и любовь узбекского поэта Едгора Обида (нявызн.). Новая литература Кыргызстана. Праверана 31 студзеня 2021.
• Jodgor Obid (нявызн.) (недаступная спасылка). Österreichische Gesellschaft für Literatur. Архівавана з першакрыніцы 12 красавіка 2021. Праверана 31 студзеня 2021.
• Jodgor Obid (нявызн.). KulturServerGraz. Праверана 31 студзеня 2021.
• Ёдгор Обид: ‘Шоирнинг ватанга муҳтожлиги бор. Бу-катта ва доимий муаммо’ (нявызн.). BBC O’zbek (22 кастрычніка 2010). Праверана 31 студзеня 2021.