Агасціна Нета
Антоніа Агасцiна Нета (парт.: António Agostinho Neto; 17 верасня 1922 — 10 верасня 1979) — ангольскі дзяржаўны дзеяч, паэт, першы прэзідэнт Народнай Рэспублікі Ангола з 1975 па 1979 год, старшыня МПЛА—Партыі працы (да 1977 года Народны рух за вызваленне Анголы).
Бiяграфiя
Нарадзіўся 17 верасня 1922 у пасёлку Кашыкане, правінцыя Бенг, у 60 км ад сталіцы краіны Луанда. Бацька — Агашцінья Педру Нета, маці — Марыя да Сілва. З 1929 па 1933 вучыцца ў пачатковай школе Кашыкане. У 1934 паступае ў ліцэй Салвадор Карэйя (Муту-йа-Кевала). Праз чатыры гады, навучаючыся на 3-га курсе, атрымлівае сваю першую прэмію па літаратуры.
З 1942 года супрацоўнічае з газетай «У Эштудантэ», якая выдаецца метадысцкай царквой. Пазней Нета стаў членам рэдакцыйнай калегіі газеты.
У студзенi 1944 года, пасля двухгадовага вымушанага перапынку, запампоўвае навучанне ў ліцэі на семым курсу. Пасля выпускных экзаменаў пачынае працаваць у сістэме аховы здароўя Анголы, з пачатку ў правінцыі Маланжэ, а затым у правінцыі Біэ. У 1947 Нета паступае на медыцынскі факультэт Універсітэта ў г. Каімбра (Партугалія).
У 1951 Агасцiна Нета, і два яго калегі арыштаваныя за ўдзел у зборах подпісаў у падтрымку «Сусветнай Канферэнцыі Свету» ў Стакгольме. Праз год адбыўся другі арышт А.Нета, на гэты раз па палітычных матывах.
У 1953 годзе Прымае ўдзел у IV Міжнародным Фестывалі моладзі і студэнтаў у Бухарэсце, Румынія, і ў III Сусветным Кангрэсе Студэнтаў у Варшаве. З’яўляецца адным з заснавальнікаў Цэнтра Афрыканскіх Даследаванняў. Уступае ў члены Руху саюза дэмакратычнай моладзі (ДСДМ). Затым абіраецца прадстаўніком ДСДМ ад партугальскіх калоній.
У 1957 г. рашэннем арганізацыі Міжнародная Амністыя А. Нета названы Палітычным зняволеным года. Асуджаны судом горада Порту да тэрміна, праведзенага ім у турме падчас папярэдняга следства. Пасля вынясення прысуду, выпушчаны на волю.
У 1958 становіцца ліцэнцыят медыцыны ў Лісабоне. У той жа час уступае ў шлюб з Марыяй Эўжэнiя да Сілва. У лістападзе ў Доме студэнта «Каза Дуз Эштудантэш ду імперыю» выступае з прамовай, якая аказала глыбокi ўплыў на далейшыя шляхі развіцця ангольской нацыянальнай літаратуры. Праз год ён вяртаецца ў Анголу.
У чэрвені 1960 года арыштаваны ў сваім працоўным кабінеце ў Луандзе. Адпраўлены ў Партугалію, а затым пераведзены на выспы Зялёнага Мыса.
У 1961 годзе А. Нета зноў арыштаваны ў горадзе Прайя (выспы Зялёнага Мыса), а затым высланы ў Лісабон.
У 1962 г. партугальскi рэжым загадаў яму пражываць у г. Лісабоне. Яму дазволена займацца медыцынскай практыкай у Бальніцы Санта Марыя. У тым жа годзе яму, разам жонкай і двума дзецьмі, атрымоўваецца эміграваць у Марока. Апынуўшыся за межамі Партугаліі, Нета здзяйсняе шматлікія паездкі, з мэтай з’яднаць усіх ангольцаў у адзінай арганізацыі, арыентаванай на барацьбу з партугальскім каланіялізмам. У ліпені прыбывае ў Леапольдвілю (Конга-Кіншаса). У снежні, на першай Канферэнцыі МПЛА, абіраецца Старшынёй гэтай арганізацыі.
Падчас Міжнароднай Канферэнцыі 1970 г. салідарнасці з нацыянальна-вызваленчага руху партугальскіх калоній, якая праходзіла ў Рыме, Нету (MPLA), Кабрал (PAIGC) і душ Сантуш (FRELIMO) былі прынятыя Папам Паўлам VI.
У 1975 Нета падпісвае Алварскiя Пагаднення, якiя скончылi шматгадовую вайну за незалежнасць. 11 лістапада 1975 года ўрачыста абвяшчана аб стварэннi незалежнай дзяржавы Ангола. Нета абiраецца презiдэнтам маладой краiны.
Пад час прэзiдэнцтва ён жыццяўляе паездкі па многіх краінах свету. У шэрагу дзяржаў яму былі прысвоены высокія ганаровыя званні, у прыватнасці, у СССР, Польшчы, Венгрыі, Балгарыі і на Кубе.
На першым з’ездзе (1977) МПЛА прысвойвае А. Нета званне Нацыянальнага Героя.
У 1978 годзе А. Нета прымае ў Луандзе Генеральнага Сакратара ААН Курта Вальдхайма. Прымае прыбываюць у краіну з афіцыйнымі візітамі афрыканскіх партыйных лідараў і кіраўнікоў дзяржаў, таксама кубiнскага правадыра Фідэля Кастра.
1979 г. абвяшчаўся «Годам падрыхтоўкі кадраў». Ён здзяйсняе паездкі па многіх правінцыях краіны, дзе робіць праграмныя заявы. Агасцiна Нета памёр у Маскве, у выніку цяжкай хваробы.
Лiтаратурная дзейнасць
Вершы пачаў пісаць у 1947 годзе. Паэтычныя зборнікі «Вершы» (1961, на партугальскай мове), «З сухімі вачыма» (на італьянскай мове, 1963; на сербскахарвацкай (зборнік «Святая надзея»), зборнікі на рускай і кітайскай мовах, 1968; на партугальскай мове, 1969) насычаны рэвалюцыйнай патэтыкай. У СССР былі вядомыя яго зборнікі «З сухімі вачыма» (1970) і «Святая надзея» (1981).
Памяць
- Дзень нараджэння Нета адзначаецца ў Анголе як свята — Дзень Нацыянальнага Героя.
- Нігерыйскі пісьменнік Чынуа Ачэбэ прысвяціў ангольскім лідару верш «Агасціна Нета».
- Нацыянальны універсітэт Анголы і Цэнтральны шпіталь Каба-Вэрдэ носяць яго імя.
- У СССР і Расiі яго імя насіў цеплаход-ролкер Чарнаморскага флоту ў 1980-2003 гг.
Зноскі
- 1 2 Agostinho Neto // SNAC — 2010. Праверана 9 кастрычніка 2017.
- 1 2 Antonio Agostinho Neto // Find a Grave — 1995. Праверана 9 кастрычніка 2017.
Спасылкi
- Бiяграфiя Агасціна Нета на сайце пасольства Расii у Анголе
- Габриэль Гарсиа Маркес. Операция «Карлота»
- Agostinho Neto Poeta Presidente Агостиньо Нето — поэт и президент