Анарэ дэ Бальзак

Анарэ́ дэ Бальза́к[7] (фр.: Honoré de Balzac [ɔnɔʁe də balˈzak]; 20 мая 1799, Тур — 18 жніўня 1850, Парыж) — французскі пісьменнік, пачынальнік рэалізму.

Біяграфічныя звесткі

Не мае ніякіх роднасных адносін з французскім пісьменнікам Жану-Луі Гез дэ Бальзакам (1597—1654). Імя пры нараджэнні — Анарэ Бальса; часціцу «дэ», якая азначае прыналежнасць да дваранскага роду, пачаў выкарыстоўваць каля 1830 года, таксама змяніў прозвішча для мілагучнасці.

Вучыўся ў Вандомскім каледжы; у 1819 скончыў парыжскую Школу права, адначасова праслухаў курс літаратуры ў Сарбоне.

Творчасць

Першы твор — класіцыстычная трагедыя ў вершах «Кромвель» (1820). Поспех і прызнанне прыйшлі з выхадам гістарычнага рамана «Шуаны» (1829). Прыярытэтам эстэтычнай сістэмы пісьменніка стаў матэрыяльны свет і будзённае жыццё. Гэта выходзіла па-за межы рамантыэму, які панаваў у літаратуры да 1830-х г. Аднак традыцыі рамантычнага мастацтва заўсёды прысутнічалі ў творчасці Бальзака, выяўляліся пры адлюстраванні ўсёпаглынальнай страсці герояў.

Назіральнасць і празорлівасць пісьменніка дазволілі зразумець галоўную тэвдэнцыю эпохі — эканамічнае пераразмеркаванне багацця, уласнасці і выхад на авансцэну новых уладароў жыцця — фінансістаў, спекулянтаў, ліхвяроў, дзялкоў, якія вырашалі лёс грамадства, стваралі жывую гісторыю. Так нарадзіліся вобразы Габсэка, Грандэ, Гарыо, Нусінгена.

Адчуванне свету ў яго цэласнасці і ўнутранай узаемазвязанасці прывяло Бальзака ў 1834 да задумы стварыць «грандыёзны раман пра грамадства», людзей і падзеі ХІХ ст., якая рэалізавана ў вялізным цыкле раманаў і навел (каля 100) пад назвай «Чалавечая камедыя» пра Францыю перыяду Рэстаўрацыі і Ліпеньскай манархіі. Вылучаюцца 3 яго часткі (эцюды). «Эцюды звычаяў» падзяляліся на сцэны прыватнага («Габсэк», 1830; «Трыццацігадовая жвнчына», 1831-34, канчатковая рэд. 1842; «Бацька Гарыо», 1834-35, і інш.), правінцыяльнага («Яўтенія Грандэ», 1833; «Музей старажытнасцяў», 1836-38; «Страчаныя ілюзіі», 1837-43, і інш.), парыжскага («Бляск і ўбоства куртызанак», 1838-47; «Кузіна Бэта», 1846; «Кузэн Понс», 1847, і інш.), ваеннага («Шуаны» і інш.), палітычнага («Цёмная справа», 1841, і інш.) і вясковага («Вясковы лекар», 1833, і інш.) жыцця. «Філасофскія эцюды» склалі «Шчыгрынавая скура» (1830-31), «Элексір даўгалецця» (1830), «Пошукі абсалюту» (1834) і інш. У «аналітычныя эцюды» ўвайшлі «Фізіялогія шлюбу» (1829), «Дробныя нягоды сямейнага жыцця» (1845-46) і інш. Творы аб’ядноўваліся агульнымі героямі, якія ўяўлялі сабой розныя тыпы: узроставыя, прафесійныя, сацыяльныя, маральныя, псіхалагічныя і г.д.

Бальзак абараняў манархію, каталіцызм і адначасова захапляўся буржуазным прагрэсам. Аднак ніхто лепш за яго не паказаў эаганы грамадства, у якім грошы і асабісты інтарэс вынішчаюць усё лепшае, натуральнае з чалавечых адносін і здольныя ператварыць чалавека ў монстра. Творчая манера Бальзака вызначаецца апісальнасцю, стыль — дэталёвасцю, жывапіснасцю.

Яму належаць таксама збор навел «Свавольныя апавяданні» (1832-37), п’есы («Мачаха», 1848, і інш.), крытычныя артыкулы («Эцюд пра Бейля», прадмова да «Чалавечай камедыі» і інш.).

Беларускія пераклады

• Габсэк. — Мн., 1993;
• Габсэк. Бацька Гар’ё / Перакл. У. Палупанава, А. Дынько. — Мн., 1996. (серыя «Школьная бібліятэка» Выд. «Мастацкая літаратура»).

Таксама беларускія пераклады А. дэ Бальзака друкаваліся ў 1930-х гг.[8]:

• Габсек / Бальзак. — Менск [Мінск] : Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі, Мастацкая літаратура, 1937. — 105 с. — (Бібліятэка пачынаючага чытача).

Гл. таксама

• Дом-музей Бальзака, Парыж

Зноскі

1. 1 2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых дадзеных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
2. ↑ Honore de Balzac // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
3. 1 2 Резник Р. А. Бальзак Оноре де // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
4. 1 2 3 4 Archivio Storico Ricordi — 1808. Праверана 3 снежня 2020.
5. ↑ Мірбо A. La Mort de Balzac — 1989. Праверана 5 ліпеня 2017.
6. ↑ A. Henry Le Père Lachaise historique, monumental et biographique — Paris: chez l’auteur, 1852. — P. 103. — 116 с.
7. ↑ Напісанне імя і прозвішча ў адпаведнасці з БЭ ў 18 тамах. Т.2., Мн., 1996, С.264.
8. ↑ Гілевіч Н. Пакуль маё дзіця…

Літаратура

• Гілевіч Н. Пакуль маё дзіця прыбягае ў слязах… // Гілевіч Н. / Любоў прасветлая. Роздумы ў вершах і прозе аб роднай мове. — Мн., 1996;
• Maurois A. Prométhée ou la vie de Balzac, Hachette. — 1965.