Бенедыкт Гербест
Бенедыкт Гербест (польск.: Benedict Herbest; 1531, Новае Места — 1593, Ярослаў) — польскі езуіт, педагог, багаслоў-палеміст, арганізатар польскай школы XVI ст., настаўнік Львоўскай гімназіі, езуіцкага калегіума ў Ярославе, выкладаў у Пазнаньскім універсітэце, прафесар Кракаўскай акадэміі.
Біяграфія
Нарадзіўся ў Новым Месце (цяпер Старасамбарскі раён, Львоўская вобласць, Украіна) у беднай сям’і Зеляневічаў (або Зялінскіх). Вучыўся ў Кракаўскай акадэміі, дзе атрымаў вучоную ступень бакалаўра. У 1550—1553 — рэктар гарадскай гімназійнай школы ў Львове, дзе займаўся вывучэннем старажытных моў. З 1555 — рэктар у школе пры касцёле Божай Маці ў Кракаве. У 1559 атрымаў ступень магістра вольных мастацтваў, у 1561 — доктара навук[2], выкладаў у Кракаўскай акадэміі. Па запрашэнні гнезненскага архібіскупа Ян Пшэрэнбскага наведаў яго рэзідэнцыю ў Скернявіцах, дзе займаўся адукацыяй моладзі і напісаў шэраг сваіх вядомых на той час твораў: «Comptus…» (1559), «Arithmeticz linearis» (1560). У 1563 пераехаў у Познань і стаў рэктарам Любранскага калегіума.
У 1566 выдаў адзін з найстарэйшых катэхізісаў на польскай мове «Навука сапраўднага хрысціяніна» (Nauka prauego chrzescijanina). Неўзабаве апублікаваў сачыненне «Апісанне дарогі» (Wypisanie drogi), у якім расказаў пра наведванне ў 1566 г. Львова і іншых гарадоў Рускага ваяводства і выказваў надзею на дасягненне уніі з праваслаўнай Царквой. У 1567 у Кёльне пабачылі свет яго «Horarium canonicarum rationarum cum D.Augustini sententiis de Eucharistia explicatis». Памылкі чэшскага духавенства ў падыходзе да пытанняў веры выкрываў у «Confutatio picarditarum haereticorum» (Кракаў, 1567).
У 1569 уступіў у ордэн езуітаў, у 1571 вучыўся ў Рыме (у Collegium Romanum). Вярнуўшыся ў 1572 у Польшчу, стаў выкладаць у езуіцкай семінарыі Пултуска. У 1574—1576 быў членам езуіцкага калегіума г. Брунсберга ў Швецыі, спаведніком каралевы Кацярыны Ягелонкі[2]. Паводле іншых звестак, па просьбе сандамірскага ваяводы Яна Косткі ў 1574 выехаў у Мальбарк для навучання сыноў і сваякоў ваяводы і ў 1575—1576 гг. выкладаў у езуіцкім калегіуме ў Ярославе[3]. Быў актыўным удзельнікам контрарэфармацыйнага руху ў Рэчы Паспалітай (на Валыні, Падоллі, Любліншчыне і інш.), навярнуў з кальвінізму да каталіцтва шмат каго з выбітных асоб таго часу. У 1583—1584 навяртаў праваслаўных у каталіцтва. У 1584 узначальваў езуіцкую місію ў Львове.
У 1586 у Кракаве з санкцыі кіраўніцтва ордэна выдаў свой самы знакаміты твор — «Паходжанне веры Рымскага Касцёлу і гісторыя грэчаскае няволі: дзеля адзінства» (Wiary Kościola rzymskiego wywody y greckiego niewolnistwa historia), які адыграў ролю ў зараджэнні царкоўна-палемічнай літаратуры на Беларусі. У сваім творы Гербест даводзіў, што ўсе Хрыстовы паслядоўнікі павінны трымацца супольна, прыняць адзіныкаляндар царкоўных святаў, супольна святкаваць дзень Уваскрэшання Сына Божага. У якасці асноўнага падмацавання свайго закліку да задзіночання ён прыгадваў словы Месіі з Евангелля паводле Яна (10:16)[4]. Акрамя таго, ён абвінавачваў праваслаўных у невуцтве (паводле Гербеста, яны не здольныя да цнатлівага жыцця, не ўмеюць чытаць малітвы, не ў змозе належным парадкам выконваць царкоўныя абрады, дапускаюць ідалапаклонства)[3]. За рэзкія выпады супраць праваслаўя кніга выклікала супольнае абурэнне, і правінцыял ордэна быў вымушаны забараніць яе распаўсюджванне.
Зноскі
- ↑ Benedykt Herbest // CERL Thesaurus — Consortium of European Research Libraries. Праверана 9 кастрычніка 2017.
- 1 2 Бразгуноў А. Бенедыкт Гербест // Наша Вера. — 1999. — № 3.
- 1 2 ГЕРБЕСТ. Православная Энциклопедия. Праверана 15 ліпеня 2012.
- ↑ Гісторыя беларускай літаратуры XI—XIX стагоддзяў у двух тамах. Том 1. Даўняя літаратура XI — першай паловы XVIII стагоддзя. — Мінск. Беларуская навука. 2006. С. 501
Спасылкі
- Бенедыкт Гербест. Паходжанне веры Рымскага Касцёлу // «Наша Вера»
- Гербест у «Православной Энциклопедии»