Двора Барон

Двора Барон (іўр.: דבורה בארון; 27 лістапада 1887, Узда, Расійская імперыя — 20 жніўня 1956, Тэль-Авіў, Ізраіль) — ізраільская пісьменніца, вядомая як першая пісьменніца на сучасным іўрыце[4]. Аўтарка каля 80 апавяданняў і аповесці «Выгнаннікі» (іўр.: הגולים). Таксама перакладала літаратуру на сучасны іўрыт, у прыватнасці «Пані Бавары» Гюстава Флабера[5].

Раннія гады

Нарадзілася ва Уздзе прыкладна за 50 км ад Мінска. Бацька — рабін, дазволіў ёй наведваць тыя ж урокі іўрыту, што і хлопцам, гэта было выключэннем для таго часу, хоць яна і сядзела ў закрытай жаночай зоне сінагогі. Таксама незвычайна для дзяўчынак таго часу, яна скончыла сярэднюю школу і атрымала права выкладаць у 1907 годзе. Свае першыя апавяданні Барон апублікавала ў 1902 годзе, у 14-гадовым узросце, у іўрытамоўнай газеце «Га-Меліц» (іўр.: המליץ, бел.: Перакладчык), яе рэдактарам тады быў Леан Рабіновіч (іўр.: לאון רבינוביץ). У 1909 годзе Двора была адзінай жанчынай на фатаграфіі пісьменнікаў на ідышы з Вільні, калі там гасцяваў Мендэле Мойхер-Сфорым, але яе няма на фота таго самага часу з Мендэле пісьменнікаў на іўрыце з Вільні, бо тыя адмовіліся пазіраваць з ёй разам.

Была заручана з пісьменнікам Машэ Бен-Эліэзерам (іўр.: משה בן-אליעזר), але пасля ён скасаваў заручыны.

Эміграцыя і жыццё ў Палесціне

Пасля смерці бацькі і пагрому ва Уздзе, у 1910 годзе выехала ў Палесціну, пасялілася ў Нэве-Цэдэк, паселішчы за межамі Яфы, якое з 1909 года стала часткай новага горада Тэль-Авіва. У Палесціне стала літаратурнай рэдактаркай сіянісцка-сацыялістычнага часопіса «Га-Поэль га-Цаір» (іўр.: הפועל הצעיר, бел.: Малады работнік). Неўзабаве ўзяла шлюб з рэдактарам гэтага, сіянісцкім актывістам Ёсефам Агарановічам (іўр.: יוסף אהרונוביץ’). У 1915 годзе дэпартаваны[5] разам з іншымі палесцінскімі яўрэямі асманскім ўрадам у Егіпет[6], але вярнуліся з устанаўленнем Брытанскага мандата пасля Першай сусветнай вайны. У 1922 годзе Барон з мужам сышлі з часопіса. Яна адасобілася, заставалася ў сваім доме да смерці 20 жніўня 1956 года.

Творы іўрытам

Двора была першай лаўрэаткай Прэміі Бяліка за літаратуру. Пазней таксама атрымала Прэмію Рупіна (1944) і Прэмію Брэнера за літаратуру (1951)[7].

Творчасць можна падзяліць на два перыяды — калі яна была актыўнай, нават смелай маладой жанчынай, а потым — адасобленай, і, падобна, пасіўнай.

Падчас пасіўнай фазы, калі хварэла і залежыла ад іншых, яна называла некаторыя свае папярэднія творамі «шматкмі». Адасабленне не перабольшанне, яна вырашыла «не ступіць і кроку з дому», нават не пайшла на пахаванне свайго мужа, хоць адзін відавочнік казаў: «Я бачыў, як яна спусцілася на тры прыступкі і вярнулася да свайго дома»[8]. У гэты перыяд адзіноты яна працягвала пісаць, склала «масіў апавяданняў, што выяўляюць свет, бачны праз акно пакоя інваліда» («Бе-Лев га-Керах», у «Парашыёт»)[9]. Рахель Шазар адзначыла, што апавяданні Дворы, «ажыўленыя глыбокім суперажываннем слабым і нявінным», адлюстроўваюць глыбокае веданне: «ні адна іншая пісьменніца ў Ізраілі не была так добра знаёмая з крыніцамі іўдаізму, як Двора Барон».

На працягу гэтай часткі свайго жыцця Двор таксама зрабіла некалькі важных літаратурных перакладаў на іўрыт, у прыватнасці «Пані Бавары» Гюстава Флабера. Хоць яна была часткай сіянісцкі руху, але шмат пісала пра сельскае жыццё ў штэтлах Літвы, «часам у амаль паэтычных тонах»[10].

Творы Дворы Барон

• «Сіпурым» / «Апавяданні» (іўр.: סיפורים) (Давар, 1927)
• «Геніза» (іўр.: גניזה) (Аманут, 1930)
• «Кетанот» / «Маленькі» (іўр.: קטנות) (Аманут, 1933)
• «Ма шэ-Гая» / «Што адбылося» (іўр.: מה שהיה) (Давар, 1939)
• «Ле-ат ата» / «На зараз» (іўр.: לעת עתה) (Ам Авэд, 1943)
• «Мі-Шам» / «Адтуль» (іўр.: משם) (Ам Авэд, 1946)
• «Га-Лабан» (іўр.: הלבּן) (Ам Авэд, 1947)
• «Шаўрырым» (іўр.: שברירים) (Ам Авэд, 1949)
• «Паршыёт» (іўр.: פרשיות) (Інстытут Бяліка, 1951)
• «Хуліёт» (іўр.: חוליות) (Ам Авэд, 1953)
• «Ме-Эмеш» / «Са ўчора» (іўр.: מאמש) (Ам Авэд, 1955)
• «Агаў арэха» (іўр.: אגב אורחה) (Сіфрыят Паалім, 1960)
• «Га-Голім» (іўр.: הגולים) (Ам Авэд, 1970)
• «Шлоша сіпурым» (іўр.: שלושה סיפורים) (Сусветная Арганізацыя сіяністаў, 1975)
• «Крывот Ве-Сіпурым Ахерым» (іўр.: כריתות וסיפורים אחרים) (Ам Авэд, 1997)
• «Фрадэль/Шыфра» (іўр.: פראדל/שפרה) (Бабель, 2001)

Таксама пераклады на іўрыт, у прыватнасці «Пані Бавары» Гюстава Флабера.

Працы пра Двору Барон і яе творы

• Aharonovitz, Zipporah. By the Way (in Hebrew). Merhavyah: 1961. (Biography by her daughter)
• Bernstein, Marc. 2001. «Midrashj and marginality: The ‘Agunot of S. Y. Agnon and Devorah Baron.» Hebrew Studies 42: 7-58. doi:10.1353/hbr.2001.0017
• Baram, Einat Eshel. 2011. «Outline of a Gender Conflict: Notes on an Early Story by Dvora Baron.» Women in Judaism: A Multidisciplinary Journal 8.2. online Архівавана 8 квітня 2018.
• Govrin, Nurit. Ha-Maḥatsit ha-ri’shonah [Early chapters]: Devorah Baron (in Hebrew). Jerusalem: Mosad Byaliḳ, 1988.
• Jelen, Sheila. Intimations of Difference: Dvora Baron in the Modern Hebrew Renaissance. Syracuse: Syracuse University Press, 2007.
• Jelen, Sheila and Shachar Pinsker, eds. Hebrew, Gender, and Modernity: Critical responses to Dvora Baron’s fiction (Studies and texts in Jewish history and culture, 14). Bethesda, MD: University Press of Maryland, 2007.
• Lieblich, Amia. Conversations with Dvora: An Experimental Biography of the First Modern Hebrew Woman Writer. Berkeley, CA: University of California Press, 1997.
• Lieblich, Amia. Embroideries: Conversations with Devorah Baron (in Hebrew). Jerusalem: Shoken, 1991.
• Pagis, Ada, ed. Devorah Baron: Mivḥar ma’amare bikoret ‘al yetsiratah (in Hebrew). Tel Aviv: ʻAm ʻoved, 1974.
• Seidman, Naomi. A Marriage Made in Heaven: The Sexual Politics of Hebrew and Yiddish. Berkeley, CA: University of California Press, 1997.
• Zierler, Wendy. 1999. «In What World? Devorah Baron’s Fiction of Exile.» Prooftexts 19: 127—150.

Зноскі

1. ↑ קרסל ג. לכסיקון הספרות העברית — ספרית פועלים, 1965. — Т. 1. — С. 335.
2. ↑ надмагілле
3. ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
4. ↑ Lieblich, Amia. 1997. Conversations with Dvora: An Experimental Biography of the First Modern Hebrew Woman Writer. Berkeley, CA. 1997.
5. 1 2 Артыкул «Барон Двора» у Электроннай яўрэйскай энцыклапедыі
6. ↑ p. 9. Bernstein, Marc. 2001. Midrashj and marginality: The ‘Agunot of S. Y. Agnon and Devorah Baron. Hebrew Studies 42: 7-58.
7. ↑ p. 8. Bernstein, Marc. 2001. Midrashj and marginality: The ‘Agunot of S. Y. Agnon and Devorah Baron. Hebrew Studies 42: 7-58.
8. ↑ p. 272. Govrin, Nurit. Devorah Baron, Early Chapters (in Hebrew), Jerusalem: 1988.
9. ↑ Shazar, Rachel (2007). «Baron, Devorah.» Encyclopaedia Judaica. 2nd ed. Vol. 3. Detroit: Macmillan Reference USA, 2007. p. 171. Retrieved via Gale Virtual Reference Library 2016-06-25. Freely available online via Jewish Virtual Library: .
10. ↑ Katz, Dovid (2004). Lithuanian Jewish Culture. Vilnius, Lithuania: Baltos Lankos. pp. 236, 253–54. ISBN 9955-584-41-6.

Спасылкі

• Biographical article from the Jewish Women’s Archive Архівавана 14 лютага 2021.
• Institute for the Translation of Hebrew Literature Архівавана 14 лютага 2021.
• Baron «in the Closet» An Epistemology of the «Women’s Section» Архівавана 25 лістапада 2020.