Джані Радары
Джані Радары (італ.: Gianni Rodari; 23 кастрычніка 1920, Аменья, Італія — 14 красавіка 1980, Рым, Італія) — вядомы італьянскі дзіцячы пісьменнік і журналіст.
Біяграфія
Радары нарадзіўся 23 кастрычніка 1920 у мястэчку Аменья (паўночная Італія). Яго бацька, булачнік па прафесіі, памёр, калі Джані было толькі дзесяць гадоў. Радары і яго два браты, Чэзарэ і Марыа, раслі ў роднай вёсцы маці, Варэсота. Хваравіты і слабы з дзяцінства хлопчык захапляўся музыкай (браў урокі ігры на скрыпцы) і кнігамі (шанаваў Ніцшэ, Шапенгаўэра, Леніна, Сталіна і Троцкага). Пасля трох гадоў навукі ў семінарыі Радары атрымаў дыплом настаўніка і ва ўзросце 17 гадоў пачаў выкладаць у пачатковых класах мясцовых сельскіх школ. У 1939 г. некаторы час наведваў філалагічны факультэт Міланскага ўніверсітэта.
Падчас Другой сусветнай вайны Радары быў вызвалены ад службы з-за дрэннага здароўя. У 1941 увайшоў у фашысцкую партыю, аднак, пасля смерці двух блізкіх сяброў і зняволення брата Чэзарэ ў канцэнтрацыйным лагеры стаў удзельнікам Руху Супраціўлення, а ў 1944 годзе ўступіў у Італьянскую камуністычную партыю.
У 1948 Радары стаў журналістам у камуністычнай газеце L’Unita і пачаў пісаць кніжкі для дзяцей. У 1950 партыя прызначыла яго рэдактарам толькі што створанага штотыднёвага часопіса для дзяцей, Il Pioniere, у Рыме. У 1951 апублікаваў першай складанку вершаў, «Кніжка вясёлых вершаў», і свой найвядомейшы твор «Прыгоды Чыпаліна». Гэты твор атрымаў асабліва шырокую папулярнасць у СССР.
У 1952 упершыню паехаў у СССР, дзе потым бываў неаднаразова. У 1953 ажаніўся з Марыяй Тэрэзай Ферэці, якая праз чатыры гады нарадзіла яму дачку, Паолу. У 1957 Радары здаў іспыт на званне прафесійнага журналіста. У 1966—1969 Радары не публікаваў кніг і толькі працаваў над праектамі з дзецьмі.
У 1970 пісьменнік атрымаў прэстыжную прэмію Ханса Крысціяна Андэрсена, якая паспрыяла ягонай сусветнай вядомасці.
Радары памёр ад цяжкай хваробы 14 красавіка 1980 г. у Рыме.
Некаторыя творы
- Складанка «Кніжка вясёлых вершаў» (Il libro delle filastrocche, 1950)
- «Навучанне піянеру», (Il manuale del Pionere, 1951)
- «Прыгоды Чыпаліны» (Il Romanzo di Cipollino, 1951; выпушчаныя ў 1957 пад назвай Le avventure di Cipollino)
- Складанка вершаў «Цягнік вершаў» (Il treno delle filastrocche, 1952)
- «Джэльсаміна ў Краіне хлусаў» (Gelsomino nel paese dei bugiardi, 1959)
- Складанка «Вершы ў небе і на зямлі» (Filastrocche in cielo e in terra, 1960)
- Складанка «Казкі па тэлефоне» (Favole al telefono, 1960)
- «Джып у тэлевізары» (Gip nel televisore, 1962)
- «Планета навагодніх елак» (Il pianeta degli alberi di Natale, 1962)
- «Вандраванне Блакітнай Стралы» (La freccia azzurra, 1964)
- «Якія бываюць памылкі» (Il libro degli errori, Torino, Einaudi, 1964)
- Складанка «Торт у небе» (La Torta in cielo, 1966)
- «Як падарожнічаў Джаваніна па мянушцы Гультай» (I viaggi di Giovannino Perdigiorno, 1973)
- «Граматыка фантазіі» (La Grammatica della fantasia, 1973)
- «Жыў-быў двойчы барон Ламберто» (C’era due volte il barone Lamberto, 1978)
- «Бадзяжкі» (Piccoli vagabondi, 1981)
Абраныя аповяды
- «Гвідаберта і этрускі»
- «Дзесяць кілаграм Месяца»
- «Хата з марозіва»
- «Як Джаваніна пакратаў нос у караля»
- «Ліфт да зорак»
- «Чараўнікі на стадыёне»
- «Міс Сусвет з цёмна- зялёнымі вачамі»
- «Робат, якому захацелася спаць»
- «Сакала, пакала»
- «Уцёклы нос»
- «Сіраніда»
- «Чалавек, які купіў Стакгольм»
- «Чалавек, які жадаў украсці Калізей»
Зноскі
- 1 2 Потапова З. М. Родари Джанни // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1975. — Т. 22 : Ремень—Сафи. — С. 159. Праверана 28 верасня 2015.
- 1 2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых дадзеных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
- ↑ Потапова З. М. Родари // Краткая литературная энциклопедия — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 6. — С. 322–323.
- 1 2 Archivio Storico Ricordi — 1808. Праверана 3 снежня 2020.
- ↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #118790846 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 27 красавіка 2014.
- ↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #118790846 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 31 снежня 2014.
- ↑ https://www.findagrave.com/memorial/92490614