Міхаэль Эндэ
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Эндэ. Міхаэль Андрэас Гельмут Эндэ (ням.: Michael Andreas Helmuth Ende; 12 лістапада 1929, Гарміш-Партэнкірхен — 28 жніўня 1995, Фільдэрштат-Банландэн) — нямецкі дзіцячы пісьменнік. Творы адрозніваюцца філасофскай накіраванасцю і адрасаваны шырокім колам чытачоў, у тым ліку па-за межамі дзіцячай аўдыторыі. Аўтар сусветнавядомых «Бясконцай гісторыі», «Джыма Гузіка і Лукаса-машыніста», «Момо», па якіх сёння зняты фільмы, поўнаметражныя мультфільмы, мультсерыялы.
Біяграфія
Нарадзіўся 2 лістапада 1929 г. у мястэчку Гарміш, у Германіі, у сям’і мастака-сюррэаліста Эдгара Эндэ. Пазней карціны бацькі натхнялі пісьменніка. У 1935 г. нацысцкі ўрад абвясціў працы многіх таленавітых мастакоў, у тым ліку Эдгара Эндэ, «Дэгенератыўным мастацтвам». Сям’я цярпела ад беднасці. Бацька і маці часта спрачаліся.
У школе Міхаэль Эндэ вучыўся дрэнна, нават застаўся на другі год. Ён пазнаёміўся з Матыясам Мікалаем, сынам гандляра кнігамі, ад якога пераняў зацікаўленасць да мастацтва і нават пачаў пісаць вершы.
У 1945 г. 16-гадовага Эндэ прызвалі ў нямецкую армію. Па адной з версій, яго так і не накіравалі на фронт па наступнай прычыне. Калі афіцэр СС спытаў яго, кім ён жадае зрабіцца, Эндэ адказаў: «Святаром». Афіцэр зморшчыўся і пайшоў прэч.
Пасля вайны пачынае жыць незалежна ад сям’і. У 1949 г. інтарэс да мастацтва прыводзіць Эндэ ў мюнхенскую школу Falkenberg. Вывучыўшыся на акцёра, ён атрымлівае ў 1951 г. дыплом і працуе ў тэатры ў Рэндсбургу (Шлезвіг-Гальштэйн). Пазней пакідае тэатр каб аддацца заняткам літаратурай.
У 1953 г. сям’я Эндэ распадаецца: бацька пакідае маці дзеля маладой студэнткі з мастацкага факультэта. Маці няўдала спрабуе скончыць жыццё самагубствам.
У 1960 г. Эндэ выдае свой першы буйны твор — дзіцячую аповесць «Джым Гузік і Лукас-машыніст», за якім быў працяг — «Джым Гузік і Чортавы Тузін». На самой справе гэта была адна аповесць, але з-за вялікіх памераў пісьменніку прапанавалі падзяліць яе на 2 часткі. Кнігі пра негрыцянскага хлопчыка Джыма Гузіка і яго сябра — бывалага вандроўніка Лукаса — прадаваліся дрэнна, але атрымалі Нямецкую прэмію дзіцячых кніг. Сёння лічацца класікай дзіцячай літаратуры.
У 1973 г. выходзіць кніга «Мома» — фармальна дзіцячая аповесць, а па сутнасці філасоўская прытча-алегорыя аб сэнсе чалавечага жыцця.
У 1979 г. была выдадзена «Бясконцая гісторыя» — найбольш знакаміты твор Міхаэль Эндэ, а ў 1984 г. — «Люстэрка ў люстэрку», які зрабіўся свайго роду прымірэннем паміж Міхаэлем Эндэ і яго бацькам. У 1989 г. выходзіць аповесць-казка «Чароўны напой», прысвечаны сучасным экалагічным праблемам. У 1992 г. быў выдадзены зборнік твораў «Турма свабоды». На той час Міхаэль Эндэ ўжо хворы на рак страўніка.
Памёр у 1995 годзе, ва ўзросце 65 гадоў.
Пры жыцці Міхаэля Эндэ былі экранізаваныя «Момо» і «Бясконцая гісторыя», а таксама «Джым Гузік і Лукас-машыніст» (мінісерыялы 1961, 1976 гг.). Усе 3 фільмы, знятыя па «Бясконцай гісторыі», выклікалі абурэнне пісьменніка. Пасля яго смерці рэжысёр Бруна Б’янкі зняў мультсерыял «Вуншпунш» па кнізе «Чароўны напой» — аб прыгодах ката Мяўрыцыа і ворана Якаба, якія змагаюцца са сваімі гаспадарамі — чараўніком Бубонікам і ведзьмай Тыраніяй. Пазней Бруна Б’янкі здымае і мультсерыял «Джым Батан» па кнігах пра негрыцянскага хлопчыка Джыма Гузіка.
Асноўныя творы
- Фокуснік (Der Gaukler) — зборнік вершаў, 1947
- Султан ростам з два (Sultan hoch zwei) — тэатральная п’еса, не апублікаваная, 1950
- Брыдкія (Die Hässlichen) — п’еса, не апублікаваная, 1955
- Півоневы ліхтар (Die Päonienlaterne) — японская гісторыя пра духаў, радыёп’еса, не апублікаваная; 1959
- Джык Гузік і Лукас-машыніст (1960)
- Момо (1973)
- Бясконцая гісторыя (1979)
- Люстэрка ў люстэрку (1984)
- Чароўны напой (1989)
- Турма свабоды (1992)
Экранізацыі
- Бясконцая гісторыя (1984)
- Момо (1986)
- Бясконцая гісторыя 2 (1989)
- Бясконцая гісторыя 3 (1994)
- The NeverEnding Story (1995) — серыял (2 сезона)
- The Real Neverending Story (1999) — камп’ютэрная гульня
- Вуншпунш (2000) — мультсерыял
- Джым Батан (2000—2001) — мультсерыял (1 сезон)
- Бясконцая гісторыя (2001) — серыал (1 сезон)
- Момо (2001) — мультфільм
- Як сказаць і не зламаць язык Архівавана 4 сакавіка 2016. (2012)
Зноскі
- 1 2 Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #118530259 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 9 красавіка 2014.
- 1 2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
- 1 2 Michael Ende
- ↑ Michael Ende und sein Geburtsort Garmisch-Partenkirchen Der Anfang von Ende
- ↑ Michael Ende
- ↑ http://web.archive.org/web/20170324033124/http://jeugdliteratuur.org/auteurs/michael-ende
- ↑ What is the The Neverending Story, who wrote it and why is it worthy of a Google Doodle?
Спасылкі
- Біяграфія Міхаэля Эндэ(недаступная спасылка)
 | Артыкулу нестае спасылак на крыніцы. |