Палціэль Кацэнельсон
Палціэль Кацэнельсон (27 лютага 1896[1], Полацк, Расійская імперыя — пасля лістапада 1940) — рускі эмігранцкі пісьменнік, паэт і публіцыст.
Біяграфія
Нарадзіўся ў сям’і полацкага купца Моўшы Лейзеравіча і Ханы Янкелевай. Сям’я жыла на вуліцы Аляксандраўскай у Полацку.[1]
У 1909—1912 гадах вучыўся ў Пскоўскім Сергіеўскім рэальным вучылішчы, якое скончыў толькі з дзвюма чацвёркамі — па фізіцы і рысаванні. Спрабаваў паступіць ва ўніверсітэт, але сканчэнне рэальнага вучылішча не давала яму такога права. Палціэль усё адно пераехаў у Санкт-Пецярбург, год правучыўся ў Псіханеўралагічным інстытуце, але пакінуў вучобу. У чэрвені 1913 года здаў кваліфікацыйны іспыт па латыні ў Бабруйскай гімназіі. Аднак, у 1913 годзе выйшла ўрадавая пастанова пра адмену ільгот для яўрэяў, якія скончылі школу з медалём або высокімі баламі.[1]
Палціэль вымушана вярнуўся да першапачатковай, інжынернай спецыяльнасці, у 1913—1914 гадах вучыўся ў Электратэхнічным інстытуце ў Тулузе. З пачаткам 1-й сусветнай вайны вярнуўся ў Полацк. Летам 1915 года аднавіўся ў Псіханеўралагічным інстытуце, то бок не пакідаў спробаў атрымаць універсітэцкую адукацыю. У чэрвені 1916 года падаў прашэнне ў Маскоўскі ўніверсітэт, але месца не атрымаў. Зварот у Маскоўскі камерцыйны інстытут таксама вынікаў не даў. Аднак, Кацэнельсон усё адно на пачатку 1917 года пераехаў у Маскву, але працягваў пільна плаціць за вучобу ў Псіханеўралагічным інстытуце.[1]
У Маскве, 4 кастрычніка 1917 года, маскоўскі казённы рабін Якаў Мазэ, зарэгістраваў шлюб Палціэля Моўшавіча Кацэнельсона з дачкой ніжагародскага купца Фаінай Меераўнай-Хаймаўнай Рабіновіч. Апісаны прыкметы жаніха: «рост 2 аршыны 5 вяршкоў [164,5 см], валасы цёмна-русыя, вочы карыя, твар чысты, нос, рот і падбародак звычайныя». Жыла сям’я, станам на красавік 1918 года, у цэнтры Масквы, па адрасе Тургенеўская плошча, д. 8, кв. 4.[1]
Падчас Грамадзянскай вайны ў Расіі перабраўся ў Польшчу. Прынамсі з чэрвеня 1919 і да кастрычніка 1922 года Палціэль жыве ў Вільні па вуліцы Шапена, д. 4, кв. 7[1]. У канцы 1920-х гадоў жыў у Варшаве. Потым зноў пераехаў у Вільню. Пасля заняцця Вільні Чырвонай Арміяй у 1939 годзе падчас паходу ў Заходняй Беларусі, супрацоўнічаў з савецкай адміністрацыяй. Апошняе згадка пра Кацэнельсона — публікацыя ў газеце «Новая жизнь» у канцы лістападзе 1940 года. Далейшы лёс невядомы.
Творчасць
Дэбютаваў у друку ў 16-гадовым узросце падчас вучобы ў Пскове. З 1912 года публікаваў вершы, апавяданні і літаратурныя артыкулы ў расійскіх газетах.
У 1929 годзе атрымаў узнагароду ў конкурсе, арганізаваным Рускім саюзам пісьменнікаў і журналістаў у Польшчы. У 1930 годзе заняў трэцяе месца за зборнік вершаў. У гэты ж час публікаваў літаратурныя артыкулы ў газеце «За свободу!» і літаратурным часопісе «Утёсъ».
У Вільні ўступіў у літаратурную групу Віленская садружнасць паэтаў. Публікаваў свае артыкулы ў віленскіх рускіх газетах «Время», «Наше время» і «Наша жизнь». У 1935 годзе ўвайшоў у склад рэдакцыйнай калегіі Віленскай садружнасці паэтаў, якая займалася выданнем паэтычных зборнікаў сяброў групы.
У 1930 годзе вершы апублікаваны ў Львоўскім «Сборнике русских поэтов в Польше». У 1937 годзе вершы ў варшаўскім зборніку «Антология русской поэзии в Польше». У канцы лістапада 1940 года віленскай газеце «Новая жизнь» апублікаваны апошнія яго вершы «Красным бойцам», «Стихи о Толстом» і «Трудовой марш».
Сям’я
Бацька — Мойша Лазаравіч Кацэнельсон (1864, Пінск — 12.4.1929, Вільня), двойчы браў у польскіх уладаў пашпарт (1924, 1928) на выезд у Германію для вядзення бізнесу, але так і не выехаў. Маці — Хана Янкелева (нар. 1863, Полацк), і сястра — Сафія (нар. 1892), таксама бралі пашпарты на выезд у Германію для лячэння. У 1920-я гады сям’я жыла таксама ў Вільні, па вуліцы Шапена, д. 10, кв. 5.[1]
Жонка Фаіна, паводле базы Яд ва-Шэм, загінула ў віленскім гета.[1]
Зноскі
Літаратура
- Булгаков В. Ф. Словарь русских зарубежных писателей / ред. Галина Ванечкова; Introd. by Richard J. Kneeley. : New York, 1993. — XXXVI, 227 с. — Рус. лит. и науч.-лит. сб., изд. за рубежом: с. 177—196. — Рус. зарубеж. газеты: с. 197—205.
- Павел Лавринец К истории Виленского содружества поэтов // Literatura, 2002, 44 (2), стр. 63-76
- Коростелёв О. А. От Адамовича до Цветаевой // Литература, критика, печать Русского зарубежья. — 2013. — 398 с. — ISBN 978-5-87991-071-1
Спасылкі
- Биографические сведенияАрхівавана 24 верасня 2015.
- Палтиель Каценельсон Борис Поплавский — как поэтАрхівавана 24 верасня 2015.
- Палтиель Каценельсон, Поэты «Чисел»Архівавана 13 мая 2014.
- Баринов И. Палтиель Каценельсон: международный человек-загадка // Запісы беларусаведа. — 2022.