Патрыцыя Хайсміт

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Хайсміт. Патрыцыя Хайсміт (англ.: Patricia Highsmith; пры нараджэнні Мэры Патрыцыя Пленгман; 19 студзеня 1921, Форт-Уэрт, Тэхас, ЗША ― 4 лютага 1995, Лакарна, Швейцарыя) ― амерыканская пісьменніца.

Біяграфія

Патрыцыя Хайсміт нарадзілася ў мястэчку Форт-Уэрт (штат Тэхас), але спачатку выхоўвалася бабуляй па матчынай лініі і жыла ў Нью-Ёрку (пазней яна назвала гэты час «маленькім пеклам»), а пазней у маці Мэры Коўтс (13 верасня 1895 года — 12 сакавіка 1991 года) і айчыма Стэнлі Хайсміта (Мэры пабралася з ім шлюбам у 1924 годзе), якія былі прафесійнымі акцёрамі. Маці Патрысіі развялася з бацькам Джэем Бернардам Пленгманам (1889—1975) за 10 дзён да нараджэння дачкі[7].

Юная Хайсміт мела даволі напружаныя адносіны з маці, часта крыўдзіла айчыма, хоць пазней часта спрабавала перацягнуць яго на свой бок у сварках з маці. Як распавяла сама Хайсміт, яе маці прызналася, што спрабавала перапыніць цяжарнасць, выпіўшы шкіпінар. Хайсміт так і не прызвычаілася да такіх адносін любові—нянавісці, якія пераследвалі яе да канца жыцця і апісаныя ёю ў апавяданні «Чарапаха» (пра хлопчыка, які забіў маці)[8]. Бабуля навучыла Патрыцыю чытаць у раннім дзяцінстве. Хайсміт праштудыявала бібліятэку маці і айчыма. Ва ўзросце васьмі гадоў Хайсміт адкрыла для сябе кнігу Карла Менінгера «Чалавечы розум» і захапілася абследаваннем пацыентаў з псіхічнымі разладамі, такімі як піраманія і шызафрэнія[9].

Па словах біёграфа пісьменніцы Эндру Уілсана ў кнізе «Прыгожы цень», жыццё Хайсміт было няпростым: яна была алкагаліцай, і яе раманы не доўжыліся больш за пару гадоў, а сучаснікам і знаёмым яна наогул здавалася чалавеканенавісніцай і жорсткім чалавекам. Яна аддавала перавагу таварыству жывёл, а не людзей. Разам з ёй жылі каты і слімакі. Апошнія, па словах Хайсміт, ўсялялі ў яе дзіўны спакой, у садзе пісьменніцы было некалькі сотняў гэтых малюскаў, часам яна нават брала некаторых з іх з сабой у падарожжы[10]. Патрыцыя Хайсміт не была замужам і не мела дзяцей. У пісьменніцы былі як лесбійскія, так і гетэрасексуальныя повязі, раманы. Адзін з вядомых усім раманаў звязаў яе з амерыканскай пісьменніцай Мэрыджэйн Мікер (англ.: Marijane Meaker)[11].

Хайсміт была рашучай атэісткай[12]. Нягледзячы на тое, што яна лічыла сябе лібералкай і ў школьныя гады ладзіла з афра-амерыканскімі студэнтамі, у наступныя гады яна лічыла, што амерыканскія мурыны вінаватыя ў крызе сацыяльнага забеспячэння ў ЗША[13]. А таксама яна не любіла карэйцаў, таму што «яны елі сабак»[14]. Патрыцыя Хайсміт называла сябе сацыял-дэмакраткай[14]. Яна верыла ў амерыканскія дэмакратычныя ідэалы і ў «абяцанні» гісторыі ЗША, але таксама вельмі крытычна ставілася да рэальнасці культуры і знешняй палітыкі краіны 20-га стагоддзя. Пачынаючы з 1963 года яна пражывала выключна ў Еўропе. Яна захавала грамадзянства Злучаных Штатаў, нягледзячы на падатковыя штрафы, на якія яна горка скардзілася, жывучы шмат гадоў у Францыі і Швейцарыі[15].

Памерла 4 лютага 1995 года ў Лакарна (Швейцарыя) ад лейкеміі[16].

Творчасць

Паўтаральныя матывы ў прозе Патрыцыі Хайсміт уключаюць каханне, нянавісць, апантанасць або рэўнасць. У сваіх творах яна засяроджвалася не столькі на апісанні злачынстваў, колькі на псіхалагічных асновах выканаўцаў і іх псіхалогіі[17].

У 1950 годзе яна скончыла раман «Незнаёмцы ў цягніку», які быў экранізаваны Альфрэдам Хічкокам у 1951 годзе пад назвай «Незнаёмцы з цягніку»[17]. У 1955 годзе выйшла адна з самых папулярных яе кніг «Таленавіты містар Рыплі». Вялікі поспех падштурхнуў пісьменніцу працягнуць серыю раманаў, прысвечаную герою Тому Рыплі[17]. «Цана солі» вылучаецца ў творчасці Хайсміт, якая складаецца ў асноўным з дэтэктыўных раманаў. «Цана солі» таксама вядомы як «Кэрал» ― гэта лесбійскі раман натхнёны досведам аўтара. Ён вылучаўся сярод іншых раманаў пра гомасексуальныя адносіны перш за ўсё развянчаннем стэрэатыпаў і завяршэннем гісторыі хэпі-эндам[18].

Па-беларуску раманы пісьменніцы не даступныя. Некалькі апавяданняў Хайсміт былі перакладзены Уладзімірам Шчасным, напрыклад «Гальштук Вудра Уілсана»[19].

Творы

Раманы

• Strangers on a Train (1950)
• The Price of Salt (1952) (як Клэр Морган)
• The Blunderer (1954)
• Deep Water (1957)
• A Game for the Living (1958)
• This Sweet Sickness (1960)
• The Cry of the Owl (1962)
• The Two Faces of January (1964)
• The Glass Cell (1964)
• A Suspension of Mercy (1965) (The Story-Teller in the U.S.)
• Those Who Walk Away (1967)
• The Tremor of Forgery (1969)
• A Dog’s Ransom (1972)
• Edith’s Diary (1977)
• People Who Knock on the Door (1983)
• Found in the Street (1986)
• Small g: a Summer Idyll (1995)

Зборнікі апавяданняў

• Eleven (1970)
• Little Tales of Misogyny (1975)
• The Animal Lover’s Book of Beastly Murder (1975)
• Slowly, Slowly in the Wind (1979)
• The Black House (1981)
• Mermaids on the Golf Course (1985)
• Tales of Natural and Unnatural Catastrophes (1987)
• Chillers (1990)
• Nothing That Meets the Eye: The Uncollected Stories (2002)
• Under a Dark Angel’s Eye: The Selected Stories of Patricia Highsmith (2021).

Эсэ і артыкулы

• «The Sense of Form», The Writer, January 1948
• «Suspense in Fiction», The Writer, December 1954
• «Not-Thinking with the Dishes» (1982), Whodunit? A Guide to Crime, Suspense and Spy Fiction
• «Scene of the Crime» (1989), Granta, Issue No. 29, Winter.

Зноскі

1. 1 2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
2. ↑ Person Profile // Internet Movie Database — 1990. Праверана 14 кастрычніка 2015.
3. ↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #11855087X // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 13 снежня 2014.
4. ↑ Patricia Highsmith // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
5. ↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #11855087X // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 31 снежня 2014.
6. ↑ Find a Grave — 1995. Праверана 30 сакавіка 2021.
7. ↑ Bradford, Richard (2021). «Devils, Lusts and Strange Desires: The Life of Patricia Highsmith» (1st ed.). Bloomsbury Caravel.
8. ↑ Harrison, Russell (1997). «Patricia Highsmith» (Twayne’s United States Authors Series, No. 683). 1st ed. Twayne Publishers.
9. ↑ Piepenbring, Dan (January 19, 2015). «A Dissatisfaction with Life». The Paris Review.
10. ↑ Мейсон Каррі. «Щоденні ритуали: так працюють митці» = Daily Rituals How Artists Work. — К.: Самміт-книга, 2020. — С. 415.
11. ↑ Schenkar, Joan (February 25, 2016). «What Patricia Highsmith did for love: ‘The Price of Salt’ and the secrets behind ‘Carol’». Los Angeles Times.
12. ↑ Gray, John (May 17, 2013). «A Point of View: Tom Ripley and the meaning of evil». BBC News Magazine.
13. ↑ Wilson, Andrew (2003). «Beautiful Shadow: A Life of Patricia Highsmith (1st ed.)». Bloomsbury.
14. 1 2 Hodgson, Godfrey (February 6, 1995). «Obituary: Patricia Highsmith». The Independent.
15. ↑ Schenkar, Joan (2009). «The Talented Miss Highsmith: The Secret Life and Serious Art of Patricia Highsmith (1st ed.)». St. Martin’s Press.
16. ↑ Raskin, Jonah (2009). «The Talented Patricia Highsmith». web.sonoma.edu.
17. 1 2 3 Joshi, S. T. (2019). «Patricia Highsmith: Guilt and Innocence». Varieties of Crime Fiction (1st ed.). Wildside Press. — С. 122—137.
18. ↑ Tonkin, Boyd (December 7, 2015). «’Carol’, Patricia Highsmith, and how gay literature found its voice in the 1950s». The Independent.
19. ↑ «Гальштук Вудра Вільсана». Беларуская палічка.

Спасылкі

• Аўдыё-інтэрв’ю на BBC. (англ.)