Пераклады Бібліі на фінскую мову
Перакла́ды Бі́бліі на фі́нскую мо́ву — пераклады Бібліі, выкананыя ў розныя гістарычныя перыяды рознымі аўтарамі з мэтай перакладу на фінскую мову.
Гісторыя
Пачатак
Першы пераклад Бібліі на фінскую мову быў выкананы біскупам і дзеячом Рэфармацыі Мікаэлем Агрыкалам (Se Wsi Testamenti Somexi). Пераклад быў выкананы з грэчаскіх арыгіналаў у 1548 годзе. Агрыкала за сённяшнім часам лічыцца бацькам фінскай літаратунай мовы.
Першы пераклад усёй Бібліі называўся Vanha kirkkoraamattu (бел.: «старацаркоўная Біблія»), у яго загалоўку быў пазначаны запіс: Biblia, Se on: Coco Pyhä Ramattu Suomexi. Гэтая рэдакцыя была перакладзена між 1638 і 1641 гадамі камітэтам на чале з біскупам Эрыкам Ратовіусам. Яна была апублікавана ў 1642 годзе, а ў перыяд 1683—1685 падвяргалася пераглядам (Флярынус).
З цягам стагоддзяў, калі йшло развіццё пісьмовай і гутарковай фінскай мовы і пісьменнасць стала пашырацца сярод свецкіх людзей, пачала ўзнікаць патрэба ў новым выданні. Гэтым выданнем стала «Biblia», альбо «Vuoden 1776 raamattu» (бел.: «Біблія 1776 года»), якая была апублікавана ў 1776 годзе. Гэта выданне было першым, якое прызначалася яшчэ і для ўнутранага выкарыстання і якое ўжывала сучасную фінскую мову, выданне падвергнулася перагляду ў 1859 годзе. За нашым часам Біблія 1776 года выкарыстоўваецца дзвюма адраджэнскімі (рэвайвелісцкімі) рухамі (лестадыянамі і бесічэрамі) Евангельскай Лютэранскай Царквы Фінляндыі. Гэта звязана з тым, што, у адрозненне ад больш новых перакладаў, ён [пераклад] засноўваецца на Textus Receptus, як, прыкладам, англійская Біблія караля Якава.
Зноў патрэба ў новым перакладзе была ўзнікла напачатку ХХ стагоддзя, разам з гэтым у 1911 годзе быў створаны перакладніцкі камітэт, яго праца была гатова ў 1933 годзе, поўнае выданне Бібліі было апублікавана ў 1938 годзе. Гэта выданне часта называюць «Vuoden 1938 kirkkoraamattu» (бел.: «Царкоўная Біблія 1938 года»). Яно было перакладзена Фінскай Лютэранскай Царквой і было прызначана для лютэранскага выкарыстання. У якасці метаду перакладу было ўжыта правіла «адно слова з мовы-крыніцы — адно слова па-фінску», з-за гэта тэкст досыць архаізаваны і змяшчае дыялектныя тэрміны. Выданне 1938 года складалася са Старога Запавету, другакананічных кніг і Новага Запавету.
Сучаснасць
Апошні афіцыйны пераклад датуецца 1992 годам, гэта так званая «Uusi kirkkoraamattu» (бел.: «Новая Царкоўная Біблія»). Гэта першая фінскамоўная экуменічная рэдакцыя, у перакладніцкі камітэт уваходзілі не толькі прадстаўнікі Фінскай Лютэранскай Царквы, але і навукоўцы і прадстаўнікі Фінскай Праваслаўнай Царквы і Фінскае Каталіцкае Царквы; гэты пераклад прызначаны для ўсіх канфесіяў. Пераклад 1992 года быў зроблены як спроба як мага больш дакладнага. Першы выпуск складаўся з Новага і Старога Запавету, пераклад Старога Запавету і другакананічных кніг быў скончаны ў 2004 годзе.
«Uuden Maailman käännös» (бел.: «Пераклад Новага Свету») — неафіцыйны фінскі пераклад Бібліі, што ўжываецца Сведкамі Іеговы. Ён быў перакладзены са сваёй англійскай версіі.
Параўнанне перакладаў
| Пераклад | Ян (Johannes) 3:16 |
|---|---|
| Пераклад 1548 года | Sille Nein on Jumala Mailma racastanut ette he' andoi hene' ainoan Poicans Sempälle ette Jocaine' quin wsko hene' päle's ei pide huckuma' mutta ijancaikise' Eleme' szama'. |
| Пераклад 1776 года | Sillä niin on Jumala maailmaa rakastanut, että hän antoi ainoan Poikansa, että jokainen, joka uskoo hänen päällensä, ei pidä hukkuman, mutta ijankaikkisen elämän saaman. |
| Пераклад 1938 года | Sillä niin on Jumala maailmaa rakastanut, että hän antoi ainokaisen Poikansa, ettei yksikään, joka häneen uskoo, hukkuisi, vaan hänellä olisi iankaikkinen elämä. |
| Пераклад 1992 года | Jumala on rakastanut maailmaa niin paljon, että antoi ainoan Poikansa, jottei yksikään, joka häneen uskoo, joutuisi kadotukseen, vaan saisi iankaikkisen elämän. |