Шарль Нюітэр
Шарль-Луі-Эцьен Нюітэр (фр.: Charles-Louis-Étienne Nuitter, сапраўднае прозвішча «Truinet»; 24 красавіка 1828, Парыж, Францыя — 23 лютага 1899, Парыж, Францыя) — французскі лібрэтыст, перакладчык, пісьменнік і бібліятэкар.[7]
Лібрэтыст і перакладчык
Нюітэр вывучаў права і меў практыку ў Парыжы з 1849 года. Быў заўзятым тэатралам і ў 1850-х гадах пачаў пісаць лібрэта, пераважна для вадэвіляў, пазней для опер камік, опер буф, аперэт і балетаў. Мяркуецца, што ён напісаў і стварыў у сааўтарстве каля 500 тэатральных твораў, у тым ліку лібрэта для некалькіх твораў Ж. Афенбаха, сцэнарыя балета Леа Дэліба «Капелія» (Нюітэр хацеў, каб твор называўся «Нюрнбергская лялька») і твораў Ф. Эрвэ, Э. Гіро, Э. Лало, Ш. Лекок і інш., з якіх было пастаўлена каля 100. [8]
Шарль Нюітэр дапамагаў перакладаць оперы Р. Вагнера на французскую мову («Тангейзер» (1861), «Рыенцы» (1869), «Лоэнгрын» (1870) і «Лятучы галандзец» (1872). Сярод іншых перакладаў — «Капулеці і Мантэкі», «Аберон», «Абу Гасан», «Чароўная флейта», оперы Дж. Вердзі «Макбет», «Аіда», «Сіла лёсу» і «Сімон Боканегра». Р. Вагнер і Дж. Вердзі высока ацанілі якасць перакладаў, і Шарль таксама дапамог Вердзі ў пераглядзе оперы «Дон Карлас» ў 1882—1883 гадах.[9] Пераклад Нюітэра «Ранішняя і вячэрняя малітва» (фр.: La Prière du matin et du soir) Эміліа дэ Кавальеры (1600) рэгулярна выконваўся на канцэртах у кансерваторыі на працягу 1870-1880-х гадоў і пазней.[10]
Архівіст
Трапіўшы ў архіў Парыжскай оперы(англ.) бел. ў 1863 годзе, Нюітэр стаў афіцыйным архіварыусам праз тры гады і скончыў юрыдычную кар’еру (ён даваў юрыдычныя кансультацыі Ж. Афенбаху ў спрэчцы з мэнэджэрам Тэатра Буф-Парызьен перад прэм’ерай оперы «Прыгожая Алена» (фр.: La belle Hélène) у 1864 годзе).[11]
Яго архіўная праца была надзвычай важнай для каталагізацыі існай бібліятэкі, выратавання дакументаў ад знішчэння і набыцця дакументаў з аўтографамі і часопісаў (часам за ўласныя сродкі) для калекцыі.[7] Набыткі Нюітэра ўключалі важную калекцыю тэатральных кніг Джозэфа дэ Філіпі і каля 900 оперных лібрэта былога дырэктара тэатра Нестора Рокплана. Яго ўплыў на пашырэнне архіва быў уражлівым. У 1861 годзе было 350 тамоў; да канца 1862 года іх стала 1076, а ў 1882 годзе калекцыя павялічылася да 7 807 тамоў.[8] Ён гарантаваў, што іх важнасць была ўлічана пры адкрыцці оперы Гарнье ў 1875 годзе.
Выбраныя сцэнічныя творы Нюітэра (часта ў супрацоўніцтве)
- Сіньёр Фагота(англ.) бел. (1863, Ж. Афенбах)
- Балбатуны(англ.) бел. (1862—1863, Ж. Афенбах)
- Рэйнскія феі(англ.) бел. (1864, Ж. Афенбах)
- Une fantasia (1865, Ф. Эрве)
- Ручай (1866, Л. Дэліб і Л. Мінкус — балет)
- Vert-Vert (1869, Ж. Афенбах)
- Капелія (1870, Л. Дэліб — балет)
- Boule de neige (1871, Ж. Афенбах)
- Уітынгтан(англ.) бел. (1874, Ж. Афенбах)
- Мэтр Пераніла(англ.) бел. (1878, Ж. Афенбах)
- Le coeur et la main (1882, Ш. Лекок)[12]
- Hellé (1896, А. Дзювернуа)[13]
Зноскі
- 1 2 Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #117071099 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 4 мая 2014.
- ↑ Charles-Louis-Étienne Nuitter // SNAC — 2010. Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #117071099 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 17 снежня 2014.
- 1 2 Archivio Storico Ricordi — 1808. Праверана 3 снежня 2020.
- ↑ Charles Nuitter // International Music Score Library Project — 2006. Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #117071099 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 1 студзеня 2015.
- 1 2 Cooper J: Nuitter, Charles-Louis-Étienne. In New Grove Dictionary of Opera. Macmillan, London and New York, 1997.
- 1 2 Gressel V. Charles Nuitter : des scènes parisiennes à la bibliothèque de l’Opéra. Website of enssibs (Ecole Nationale Supérieure des Sciences de l’Information et des Bibliothèques), accessed 28 October 2008.
- ↑ Budden J.: Verdi. J M Dent & Sons, London, 1985.
- ↑ Holoman, D. Kern: The Société des Concerts du Conservatoire 1828—1967. University of California Press, 2004.
- ↑ Harding J. Jacques Offenbach. John Calder, London, 1980.
- ↑ List compiled from Harding, and Cooper, Op. cit.
- ↑ The New York Times review, May 17, 1896
Спасылкі
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Шарль Нюітэр- Працы Charles Nuitter ў праекце «Гутэнберг»
