Эльза Б’ёркман-Гольдшміт
Эльза Андрэа Элізабет Б’ёркман-Гольдшміт (шведск.: Elsa Andrea Elisabeth Björkman-Goldschmidt; 16 красавіка 1888, Лінчэпінг — 6 красавіка 1982, Стакгольм) — шведская пісьменніца, журналістка і мастачка; змагар за правы дзяцей.
Біяграфія і творчасць
Эльза Б’ёркман нарадзілася ў 1888 годзе ў Лінчэпінгу. Яе сябрамі дзяцінства былі Эльза Брэндстром, Ханарына Хермелін і Харыет Лёвенхельм. Эльза наведвала настаўніцкія курсы Ганны Сандстром ў Стакгольме, пасля чаго таксама вучылася ў школе гравюры Акселя Тальберга і ў Акадэміі мастацтваў. У пачатку 1910-х гадоў яна вучылася за мяжой, у тым ліку ў Бруге, Італіі і Германіі. Яна займалася пераважна дрэварытам і літаграфіяй, выстаўляючы свае працы як у Швецыі, так і за яе межамі: у Осла, Лейпцыгу, Вене, Парыжы, Рыме, Сан-Францыска. У цяперашні час яны ўваходзяць у зборы шэрагу шведскіх і замежных музеяў, у тым ліку Нацыянальнага музея Швецыі, Музея сучаснага мастацтва ў Стакгольме, Гётэбаргскага мастацкага музея, Мастацкага музея Мальмё і венскай галерэі Альберціна[6].
У пасляваенныя гады Эльза Б’ёркман спыніла заняткі мастацтвам дзеля міжнароднай валанцёрскай дзейнасці, між пісьменьніцтвам і журналістыкай. Шмат у чым на яе аказала ўплыў даўняе сяброўства з Эльзай Брэндстром. У 1916 годзе Б’ёркман адправілася ў Расію, каб працаваць медсястрой у сібірскіх вайсковых лагерах. Пра ўбачанае і перажытае яна затым не раз пісала ў сваіх кнігах. Пасля Эльза яшчэ некалькі разоў бывала ў Расіі ў якасці шведскага прадстаўніка Чырвонага крыжа. У маскоўскім шпіталі яна пазнаёмілася з Вальдэмарам Гольдшмітам, аўстрыйскім хірургам і ваеннапалонным. Пасля заканчэння вайны яны зноў сустрэліся і ў 1921 годзе пажаніліся ў Вене, дзе потым жылі да 1938 года. У гэтыя гады Эльза Б’ёркман-Гольдшміт пісала артыкулы для Dagens Nyheter пад псеўданімам «Mélange», а таксама займалася арганізацыяй дапамогі хворым і галодным дзецям Аўстрыі[6].
У 1938 годзе, пасля анексіі Аўстрыі нацысцкай Германіяй, Эльза з мужам вымушаны былі бегчы ў Стакгольм. Там Эльза стала сябрам шведскай арганізацыі «Rädda Barnen» («Уратуем дзяцей»), якая займалася аказаннем гуманітарнай дапамогі аўстрыйскімі дзецям. У 1940 годзе яна таксама ўступіла у антынацысцкі «Аўторкавы клуб» (Tisdagsklubben), узначалены Амеліяй Пасэ. Пазней яна вярнулася ў Вену, дзе працягвала гуманітарную дзейнасць у рамках «Rädda Barnen», а таксама удзельнічала ў стварэнні шэрагу дакументальных фільмаў. У 1940-х гадах яна таксама шмат пісала, у тым ліку часткова аўтабіяграфічныя кнігі (на прыклад, «Det var i Wien») і біяграфіі (Эльзы Брэндстром і Харыет Лёвенхельм).
З 1950 па 1978 год Эльза Б’ёркман-Гольдшміт была членам літаратурнага «Грамадства дзевяці» (De Nio). З 1957 па 1960 год яна была рэдактарам часопіса «Svensk litteraturtidskrift». У 1960-х гадах яна пачала пісаць мемуары, якія затым былі выдадзены ў чатырох тамах з 1962 па 1976 год[6].
Эльза Б’ёркман-Гольдшміт памерла ў 1982 годзе ў Стакгольме і была пахавана на Паўночных могілках у Сольне[6].
Зноскі
- 1 2 3 4 18880416-0508 Björkman-Goldschmidt, Elsa Andrea E // Swedish death index Праверана 22 сакавіка 2018.
- 1 2 3 4 5 lsa Andrea Elisabeth Björkman-Goldschmidt 1888-04-16 — 1982-04-06 Författare, journalist, hjälparbetare Праверана 2 чэрвеня 2019.
- ↑ Elsa Björkman // Artists of the World Online, Allgemeines Künstlerlexikon Online / Hrsg.: A. Beyer, B. Savoy — B: K. G. Saur Verlag, Verlag Walter de Gruyter. — doi:10.1515/AKL
- ↑ http://norrabegravningsplatsen.se/kandisarna/ — Norra begravningsplatsen.se. Праверана 5 сакавіка 2017.
- ↑ Björk, ELSA — Svenska gravar. Праверана 26 красавіка 2017.
- 1 2 3 4 Svenskt kvinnobiografiskt lexikon
Спасылкі
- Lina Sturfelt Elsa Andrea Elisabeth Björkman-Goldschmidt (англ.) .