Юльян Урсын Нямцэвіч
Юльян Урсын Нямцэвіч (16 лютага 1757, вёска Скокі, Берасцейскі павет, цяпер Брэсцкі раён — 21 мая 1841, Парыж) — польскі пісьменнік, палітычны дзеяч, гісторык.
Біяграфія
Юльян Урсын Нямцэвіч нарадзіўся 16 лютага 1758 года ў сям’і Марцэлія Нямцэвіча і Ядвігі з Сухадольскіх у старым драўляным маёнтку за два кіламетры на поўнач ад Скокаў.
Вучыўся ў Брэсцкім езуіцкім калегіуме, у 1770—1777 гадах у Рыцарскай школе (Кадэцкім корпусе) у Варшаве.
Абраны паслом на Чатырохгадовы сойм 1788—1792, удзельнічаў у распрацоўцы Канстытуцыі 3 мая 1791. З 1791 года член Адукацыйнай камісіі. Пасля перамогі прарасійскай Таргавіцкай канфедэрацыі эміграваў, жыў у Саксоніі, Аўстрыі, Італіі.
Падчас паўстання 1794 г. ад’ютант і сакратар Т. Касцюшкі. Паранены ў Мацяёвіцкай бітве, трапіў у палон; зняволены ў Петрапаўлаўскай крэпасці ў Пецярбургу.
Пасля амністыі ў 1796 годзе разам з Касцюшкам выехаў у ЗША.
Вярнуўся ў Варшаву ў 1807 годзе, заняў пасаду сакратара Сената Варшаўскага княства. З 1813 года сакратар Сената Каралеўства (Царства) Польскага. У сваім маёнтку Урсынаў пад Варшавай сабраў вялікую бібліятэку. У 1809, 1816 і 1819 зрабіў некалькі падарожжаў па Беларусі з мэтай апісання помнікаў. У 1820 годзе ў Віцебску ставілася камедыя Ю. Нямцэвіча «Пан Навіна». З 1827 года старшыня Таварыства сяброў навук у Варшаве.
Падчас паўстання 1830—1831 увайшоў у склад Часовага ўрада, абраны сенатарам-кашталянам. Пасля задушэння паўстання маёмасць Ю. Нямцэвіча канфіскавана, у тым ліку і бібліятэка, якую прадалі на аўкцыёне. Ю. Нямцэвіч эміграваў у Парыж. У 1838 годзе заснаваў у Парыжы Польскую бібліятэку.
Адзін з найвыдатнейшых польскіх пісьменнікаў эпохі Асветніцтва. Ініцыятар і рэдактар выдання «Збор гістарычных мемуараў пра старажытную Польшчу» (т. 1—7, 1822—1836).
Памёр 21 мая 1841 года.
Бібліяграфія
- Dzieіa poetyckie wierszem i prozа. T. 1-12. Lipsk, 1838-43.
Зноскі
- ↑ https://books.google.pl/books?id=dSoEAAAAYAAJ&pg=PA9&dq=niemcewicz+skokach&hl=pl&ei=VFycTO_0MoWV4gacmvW0DQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA#v=onepage&q=niemcewicz%20skokach&f=false Праверана 31 снежня 2021.
- ↑ Polish Theater Encyclopedia — Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego. Праверана 31 снежня 2021.
- ↑ Julian Ursyn Niemcewicz // Brockhaus Enzyklopädie / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ Bibliothèque nationale de France Julian Ursyn Niemcewicz // data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011.
- 1 2 http://www.britannica.com/EBchecked/topic/414616/Julian-Ursyn-Niemcewicz
- ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
- ↑ Julian Ursyn Niemcewicz // SNAC — 2010. Праверана 9 кастрычніка 2017.
Літаратура
- Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 3. Кніга 2 / Укладальнік Л. У. Маракоў. — Мн., 2005.
- Рапановіч. Слоўнік геаграфічных назваў.
- Dihm J. Niemcewicz jako polityk i publicysta w czasie Sejmu Czteroletniego. Krakyw, 1928;
- Dihm J. Niemcewicz jako historyk // Sprawozdania Polskiej Akademii Nauk. 1961. Z. 1;
- Przemski L. Opowieњж o starym ursynie. Warszawa, 1966;
- Грицкевич В. П. Путешествия наших земляков. Мн., 1968;
- ЭГБ, т. 5;
- АЗБ;
- БЭ, т. 11.