Васіль Фёдаравіч Хомчанка
Васі́ль Хо́мчанка (12 студзеня 1919, в. Канічы, Клімавіцкі павет, Магілёўская губерня — 4 лістапада 1992, Мінск) — беларускі пісьменнік.
Біяграфія
Нарадзіўся ў сялянскай сям’і. Вучыўся ў Мінскім хіміка-тэхналагічным тэхнікуме (1934-35), на рабфаку пры Беларускім дзяржаўным універсітэце. 5 красавіка 1937 г. быў беспадстаўна арыштаваны НКУС БССР, прыгавораны да 4 гадоў пазбаўлення волі. Адбываў пакаранне на Далёкім Усходзе, у Ніжне-Амурскім лагеры: будаваў чыгунку, пілаваў лес. Выпадкова вызвалены ў 1941 [1]. Быў прызваны ў Чырвоную Армію, удзельнічаў у вайне з супраць нацыстскай Германіі (1941—1945). Ваяваў радавым. У 1944 г. быў накіраваны ў ваенна-пяхотнае вучылішча, пасля заканчэння прызначаны камандзірам мінамётнага ўзвода. У 1947 г. паступіў у Ваенна-юрыдычную акадэмію ў Маскве, каб паступіць утаіў судзімасць[1]. З 1951 па снежань 1968 г. служыў суддзёй ваенных трыбуналаў у Савецкай арміі.
Рэабілітаваны Вярхоўным Судом БССР у 1969 г.
Член Саюза пісьменнікаў БССР з 1960 г. У 1972-85 г. — загадчык рэдакцыі прозы выдавецтва «Мастацкая літаратура». З 1985 г. на творчай рабоце.
Творчасць
У 1930-я гады выступіў у друку з вершамі (газета «Піянер Беларусі», часопіс «Іскры Ільіча»). Першыя кнігі апавяданняў выйшлі ва Уладзіміры на рускай мове — «Куда исчез гриб» (1957), «Жаворонок» (1958), «Рассказы» (1959). Пісаў пераважна для дзяцей. У Мінску на беларускай мове выдаў зборнікі апавяданняў «Наша вячэра» (1959), «Рукавіцы генерала Даватара» (1960), «Аднойчы майскім днём» (1962), «Суседзі» (1962), «Чырвоны мак» (1964), «Верны рыцар» (1965), «Тваё чэснае слова» (1965), «Зімовы дождж» (1968), «Сустрэча з цудам» (1969), «Паляванне на львоў» (гумарэскі, 1970), «Цёплая зямля» (1971), «Я ўжо вялікі» (1972), «Уначы пад сонцам» (1974), «Паклон» (1976), «Лёгкая рука» (гумарэскі, апавяданні, 1979), аповесці «Чырвоныя хвалі» (1968), «Я прынёс вам радасць» (1981). Аповесць «Пры апазнанні — затрымаць» (1983) пра жыццёвы і творчы шлях Ф. Багушэвіча. Аўтар кніг аповесцей і апавяданняў «Бацькава шабля» (1982), «Чэкістам стала вядома» (1985), «Стрэл у акно» (1988) і рамана «Вяртанне ў агонь» (1978). У кнізе аповесцей і апавяданняў «Цар — зэк Сямён Івашкін» (1992) адлюстраваны падзеі перыяду рэпрэсій.
Аўтар сцэнарыяў мастацкага фільма «Ветразі майго дзяцінства» (пастаўлены ў 1982) і тэлевізійнага «Незнаёмая песня» (пастаўлены ў 1983).
Пераклаў на беларускую мову казку Р. Кіплінга «Чаму ў слоніка доўгі нос» (1974), апавяданні латышскіх і літоўскіх пісьменнікаў.
Узнагароды
Узнагароджаны двума ордэнамі Айчыннай вайны II ступені і медалямі.
Бібліяграфія
- Выбранае. Мн., 1975.
- Выбраныя творы ў 2-х т. Мн., 1979.
- Стрэл у акно. Аповесці і апавяданні. Мн., 1988.
Зноскі
Літаратура
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2003. — Т. 17: Хвінявічы — Шчытні. — С. 46. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0279-2 (т. 17), ISBN 985-11-0035-8.
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2001. — 591 с.: іл. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8. — С. 404.
- Хомчанка Васіль // Беларускія пісьменнікі: Біябібліяграфічны слоўнік. У 6 т. / пад рэд. А. І. Мальдзіса. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 1995. — Т. 6. Таталаў — Яфімаў. Дадатак. — С. 196. — 684 с.; іл.. — ISBN 985-11-0022-6.
- Беларускія пісьменнікі: 1917—1990 / Уклад.: А. Гардзіцкі. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1994. ISBN 5-340-00709-X
- Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 2 / Укладальнік Л. У. Маракоў. — Смаленск, 2003.