Габрыэль Гарсія Маркес

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Маркес.

Габрыэль Гарсія Маркес (ісп.: Gabriel García Márquez; 6 сакавіка 1927 — 17 красавіка 2014) — калумбійскі іспанскамоўны пісьменнік, журналіст і палітычны дзеяч. Лаўрэат Нобелеўскай прэміі па літаратуры 1982 года. З’яўляецца адным з самых значных і папулярных пісьменнікаў 20 стагоддзя.

У Паўднёвай Амерыцы яго ласкава называюць «Габо» або «Габіта». Яго творы, якія з’яўляюцца своеасаблівай сумессю гісторыі яго сям’і, дзіцячых успамінаў і яго асабістых дакучлівых ідэяў, вылучаюцца багатым уяўленнем, а таксама ў меру рэалістычным і алегарычным адлюстраваннем Лацінскай Амерыцы. Крытыкі параўноўваюць яго літаратуру з сатырычна-камічнай прозай Франсуа Рабле і з творамі Мігеля дэ Сервантэса і Віктора Гюго з-за каласальнай амбітнасці.

Не скончыўшы вучобу на юрыдычным факультэце, пакінуў універсітэт і працягваў вучыцца самастойна да таго, як пайшоў у журналістыку. Не выяўляў стрыманасці ў крытыцы ўнутранай і знешняй палітыцы Калумбіі і сітуацыі ў Паўднёвай Амерыцы. Быў прыхільнікам леварадыкальных і рэвалюцыйных рухаў, якім аказваў фінансавую дапамогу. У 1958 годзе ажаніўся з Мэрсэдэс Барч, з якой меў двух сыноў, Гансалу і Радрыгу Гарсію, які стаў вядомым рэжысёрам. Падарожнічаў па ўсёй Еўропе, пасля чаго пасяліўся ў Мексіцы, дзе пачаў выданне свайго штотыднёвіка «Камбіа» (ісп.: Cambio).

Пачынаў пісьменніцкую дзейнасць як журналіст і напісаў шмат славутых дакументальных твораў і апавяданняў, але найбольш вядомы сваімі раманамі, такімі як «Сто гадоў адзіноты» (ісп.: Cien años de soledad; 1967), «Восень патрыярха» (ісп.: El otoño del patriarca; 1975) і «Каханне падчас халеры» (ісп.: El amor en los tiempos del cólera; 1985), якія прынеслі яму прызнанне грамадства і іншых пісьменнікаў, а таксама захоплены прыём літаратурных крытыкаў. Публікацыя рамана «Сто гадоў адзіноты», які лічыцца яго шэдэўрам, прынесла яму велізарны камерцыйны поспех. Яго імя часта асацыюецца з літаратурным стылем пад назвай «магічны рэалізм», у якім выкарыстоўваюцца магічныя і звышнатуральныя элементы і падзеі ў рэальных і звычайных жыццёвых сітуацыях, часам звязаных з гістарычным кантэкстам. Дзеянне некаторых яго твораў адбываецца ў выдаманай вёсцы пад назвай «Маконда» (ісп.: Macondo), падобнай на яго родны горад Амакатаку. Яго літаратура даследуе тэмы страчанага часу, адзіноты, улады, кахання, жадання, зяняпаду, гвалту і смерці.

Пасля яго смерці ў красавіку 2014 года прэзідэнт Калумбіі Хуан Мануэль Сантас назваў яго «самым вялікім калумбійцам, які калі-небудзь жыў».

Жыццё

Паходжанне

Нікалас Рыкарда Маркес Мехія (1864—1937) і Дона Транкіліна Ігуаран (1863—1947), бабуля і дзядуля Гарсіі Маркеса, з двума дзецьмі пераехалі ў невялікі гарадок Баранкас (дэпартамент Гуахіра; Калумбія) у пачатку 1890-х гадоў, дзе Нікалас Маркес адкрыў ювелірную майстэрню і прадаваў вырабы ўласнай працы. З 1899 па 1902 гады ён удзельнічаў у Тысячадзённай вайне на баку Ліберальнай партыі[7]. У 1905 годзе ў палкоўніка Нікаласа і Транкіліны нарадзілася дачка Луіса Сант’яга (маці Гарсіі Маркеса). У 1908 годзе Нікалас Маркес застраліў насмерць чалавека па імені Медарда, у выніку чаго быў асуджаны і год прасядзеў у турме ў Санта-Марце. Пазней Гарсія Маркес казаў пра гэты выпадак: «Не ведаю, як мой дзед быў уцягнуты ва ўсё гэта, чаму гэтаму было наканавана здарыцца, усё ж пасля вайны час быў суровы. І ўсё ж я лічу, ён проста зрабіў тое, што павінен быў зрабіць.» Пазней Нікалас Маркес з сям’ёй пераехаў у Аракатаку, дзе набыў нерухомасць, а таксама атрымаў пасаду муніцыпальнага казначэя, што дазволіла яму стаць адным з самых паважаных людзей мясцовага грамадства[8]. Луіса Сант’яга атрымала адукацыю ў самай прэстыжнай манастырскай школе Санта-Марты Калехіа-дэ-ла-Прэсэнтансьён, і яе выхаванне сімвалізавала высокі сацыяльны статус. Пра раннія гады жыцця Габрыэля Эліхіі Гарсіі (бацькі Гарсіі Маркеса) вядома няшмат. Ён нарадзіўся ў Сінсэ (дэпартамент Сукрэ) і атрымаў сярэднюю адукацыю, а ў пачатку 1920-х гадоў паступіў на медыцынскі факультэт Картахенскага ўніверсітэта, аднак быў вымушаны кінуць вучобу з-за фінансавых цяжкасцяў. Пасля гэтага ён жыў у маленькіх гарадках, працуючы тэлеграфістам, а ў 1924 годзе пераехаў у Аракатаку.

Калі бацькі будучага пісьменніка закахаліся адзін у аднаго, іх адносіны сустрэлі супраціў з боку Нікаласа Маркеса. Габрыэль Эліхія Гарсія быў не тым чалавекам, за каго ён хацеў аддаць замуж сваю дачку: Габрыэль Эліхія быў прыхільнікам Кансерватыўнай партыі і меў рэпутацыю бабніка[9][10]. Габрыэль Эліхія заляцаўся да Луісы са скрыпкай і серэнадамі, любоўнымі вершамі, незлічонымі лістамі і нават тэлеграфнымі паведамленнямі, пасля чаго яе бацька адаслаў яе з гораду з намерам падзяліць маладую пару. Бацькі Луісы рабілі ўсё, каб пазбавіцца маладога чалавека, але ён працягваў вяртацца ў яе жыццё, і ім стала відавочна, што пары наканавана быць разам[9]. У рэшце рэшт сям’я здалася і дала дазвол на ўступленне Луісы ў шлюб[11][12], але адмовіліся прысутнічаць на вяселлі, якое адбылося ў Санта-Марце 11 чэрвеня 1926 года. Трагікамічная гісторыя іх заляцанняў пазней была пераробленая і адаптаваная ў рамане «Каханне падчас халеры»[10][13]. Пасля вяселля Габрыэль Эліхія і Луіса Сант’яга пераехалі ў горад Рыаача на паўночным захадзе краіны.

Дзяцінства

Габрыэль Гарсія Маркес нарадзіўся 6 сакавіка 1927 года[14][заўв 1] падчас навальніцы, стаўшы старэйшым з адзінаццаці дзяцей у сям’і. Яго маці прыехала нараджаць у Аракатаку да сваіх бацькоў, у выніку чаго гэты горад стаў радзімай будучага пісьменніка. Ён нарадзіўся з абкручанай вакол шыі пупавінай, што стала прычынай яго клаўстрафобіі. Неўзабаве пасля яго нараджэння бацька вырашыў стаць фармацэўтам і ў студзені 1929 года быў вымушаны пераехаць у Баранкілью разам з жонкай, пакінуўшы малога Габіту ў Аракатацы пад апекай бабулі з дзядулем[15]. 27 ліпеня 1930 года святар Франсіска Ангарыта пахрысціў яго ў мясцовай царкве. У канцы 1930 года Нікалас Маркес і Транкіліна Ігуаран забралі да сабе ў Аракатаку і аднагадовую сястру Гарсіі Маркеса — Маргарыту.

Паколькі Гарсія Маркес амаль не ведаў сваіх бацькоў у першыя гады свайго жыцця[16], бабуля і дзядуля вельмі моцна паўплывалі на яго развіццё[17][18]. Яго дзед, якога ён называў «Папалела» (ісп.: «Papalelo»)[17] быў добра вядомы з-за адмовы захоўваць маўчанне пра бананавае забойства, якое адбылося праз год пасля нараджэння Гарсіі Маркеса[19]. Палкоўнік, якога Гарсія Маркес апісваў як яго «пупавіну з гісторыяй і рэальнасцю»[20] быў таксама выдатным апавядальнікам[21]. Ён вучыў Гарсію Маркеса ўрокам з слоўніка, вадзіў у цырк і кінатэатр[22]. Ён часта паўтараў свайму ўнуку «Ты не можаш сабе ўявіць, колькі важыць мёртвы чалавек»[23][24], нагадваючы яму, што не можа быць большага цяжару, чым забойства чалавека. Гэты ўрок Гарсія Маркес пазней перанёс у свае раманы. Гісторыямі дзеда і былі сфарміраваны палітычныя і ідэалагічныя погляды Гарсіі Маркеса[23]. У інтэрв’ю ён казаў свайму сябру Плініе Апулее Мендосе: «мой дзед, палкоўнік, быў лібералам. Напэўна мае палітычныя ідэі пачаліся ад яго, таму што, замест таго, каб расказваць мне казкі, калі я быў маленькім, ён трактаваў мне жахлівыя рахункі апошняй грамадзянскай вайны, якую вальнадумцы і анты-святары развязалі супраць кансерватыўнага ўрада[25][26].» Гэта паўплывала як на яго палітычныя погляды, так і на яго літаратурную тэхніку, бо «яго кар’ера пісьменніка першапачаткова склалася ў свядомай апазіцыі да калумбійскага літаратурнага статус-кво, а сацыялістычныя і антыімперыялістычныя погляды Гарсіі Маркеса былі ў прынцыпоавай апазіцыі да глабальнага статус-во, які дамінаваў у Злучаных Штатах»[27].

Бабуля Гарсіі Маркеса, Дона Транкіліна Ігуаран Котэс, таксама сыграла ўплывовую ролю ў яго выхаванні. Ён быў у захапленні ад таго, як яна «адносілася да экстраардынарных рэчаў, як да нечага цалкам натуральнага»[28]. Дом быў напоўнены аповедамі пра прывідаў, духаў, дэманаў, пра прыкметы і прароцтвы[29] — усё гэта старанна ігнаравалася яе мужам[17]. Як пазней казаў Гарсія Маркес, яна была «крыніцай магічнага, забабоннага і звышнатуральнага погляду на рэальнасць»[20]. Ён заўсёды атрымліваў асалоду ад унікальнага спосабу сваёй бабулі расказваць гісторыі. Незалежна ад таго, пра якія фантастычныя і неімаверныя з’явы расказвала яго бабуля, яна заўсёды казала пра іх, як пра неабвержныя ісціны. Гэты спакойны стыль ў значнай ступені паўплываў на самы папулярны раман яе внука, напісаны праз трыццаць гадоў, — «Сто гадоў адзіноты»[30], а таксама на некаторыя іншыя апавяданні, дзеянне якіх адбываецца ў выдуманай вёсцы Маконда. Пазней дом бабулі і дзядулі Гарсіі Маркеса стаў музеем.

У 1934 годзе Габрыэль Эліхія, аптэчная справа якога ў Баранкілье правалілася, вярнуўся ў Аракатаку з жонкай і іншымі дзецьмі, а ў пачатку 1935 года сумеў атрымаць ліцэнзію на дзейнасць лекара-гамеапата. Рысы дзівакаватага і непрактычнага бацькі Гарсіі Маркеса знайшлі адбітак у персанажы рамана «Сто гадоў адзіноты» — невуцкім летуценніку Хасэ Аркадыі Буэндыі. У снежні 1936 года Габрыэль Эліхія, які планаваў адкрыць новую справу ў родным Сінсэ паехаў туды разам з Габітам і яго братам Луісам Энрыке. Пазней ён перавёз туды ўсю сям’ю, але яго авантура правалілася, пасля чаго сям’я вярнулася ў Аракатаку, а Габрыэль Эліхія паехаў у Баранкілью, дзе пачаў шукаць сродкі для адкрыцця новай аптэкі.

Пасля падзення з лесвіцы ў 1935 годзе здароўе Нікаласа Маркеса, якому было ўжо за семдзесят гадоў, пачало хутка пагаршацца: ён пачаў хадзіць з палачкай і мучыўся з рознымі хваробамі. У пачатку 1937 года сын палкоўніка, Хуан дэ Дыяз вазіў бацьку ў Санта-Марту, дзе яму прааперавалі горла, а ў сакавіку ён падхапіў пнеўманію і памёр ва ўзросце 73 гадоў[31]. У той жа дзень яго пахавалі на гарадскіх могілках Санта-Марты, а газета «Эль Эстада» (ісп.: «El Estado») апублікавала невялікі некралог. У гэты час Габіта знаходзіўся ў Сінсэ і даведаўся пра смерць дзеда выпадкова, падслухаўшы размову бацькі з бабуляй. Праз шмат гадоў Гарсія Маркес казаў, што не мог плакаць, пачуўшы гэтую вестку, і што ён яшчэ не ўсведамляў, наколькі важным для яго быў дзед.

Навучанне

У Аракатацы Габіта вучыўся ў школе імя Марыі Мантэсоры, у якой прымяняўся інавацыйны метад навучання (т.зв. педагогіка Мантэсоры), які быў арыентаваны на раскрыццё творчага патэнцыялу і індывідуальнасці дзіцяці. Але гэтая школа сутыкнулася з цяжкасцямі функцыянавання і зачынілася ў сярэдзіне года, у выніку чаго будучы пісьменнік павінен быў ісці ў першы клас у другі раз, а чытаць і пісаць ён навучыўся толькі ва ўзросце васьмі гадоў. Задоўга да таго, як Гарсія Маркес пачаў чытаць, ён навучыўся маляваць, што стала яго любімым заняткам да трынаццаці гадоў. У пачатку 1936 года ён пайшоў у дзяржаўную школу Аракатакі і раптоўна захапіўся чытаннем; больш за ўсё яго ўяўленне стымулявалі казкі «Тысячы і адной ночы», знойдзеныя ў адным з старых куфраў дзеда.

У 1938 годзе ўся сям’я перабралася ў Баранкілью, дзе Габыэлю Эліхіі ўдалося адкрыць аптэку. Там Габіту аддалі ў школу, каб ён мог закончыць пачатковую адукацыю. Дырэктар школы, Хуан Вентура Касалінс, добразычліва ставіўся да яго і ўзяў яго пад сваю апеку, аднак пісьменнік усё роўна ўспамінаў той час як пару адзіноты і пакут. Каб дапамагчы бацькам і зарабіць некалькі песа, Гарсія Маркес быў вымушаны падпрацоўваць, пішучы аб’явы для крамы і распаўсюджваючы на вуліцах прадукцыю мясцовай тыпаграфіі. У лістападзе 1939 года Маркесы пераехалі ў горад Сукрэ, дзе бацька Габіты зняў новае жыллё, адвёўшы першы паверх пад аптэку, аднак Луіса Сант’яга настаяла на тым, каб яе сын вярнуўся ў Баранкілью для навучання ў езуіцкай школе Сан-Хасэ. Пазней Гарсія Маркес успамінаў: «Школу я ўспрымаў як турму. Мне замінала сама думка, што я павінен жыць па званку. Аднак для мяне гэта была адзіная магчымасць з трынаццаці гадоў весці вольнае жыццё і заставацца ў добрых адносінах з бацькамі, не знаходзячыся пад іх кантролем.» Гарсія Маркес, якому было амаль трынаццаць гадоў, ужо моцна адстаў ад сваіх аднагодкаў, але выдатна вучыўся па ўсіх прадметах і праславіўся сваімі літаратурнымі вопытамі, якія ўяўлялі сабой сатырычныя вершы пра школьных таварышаў і пра суровыя або дурныя школьныя правілы. Апроч таго, ён надрукаваў некалькі кароткіх апавяданняў і вершаў у школьным часопісе «Хувентуд» (ісп.: «Juventud»). Ён быў старанным вучнем, не біўся і не любіў спорт, а на перапынках звычайна сядзеў у цяньку і чытаў. У 1941 годзе Гарсіі Маркесу прыйшлося перапыніць сваю паспяховую вучобу ў Сан-Хасэ з-за псіхічнага расстройства.

У 1943 годзе Гарсія Маркес паспяхова здаў экзамены ў Багаце і атрымаў месца ў Нацыянальным каледжы для хлопчыкаў, які знаходзіўся ў Сіпакіры ў 30 мілях ад сталіцы. Пазней Маркес параўноўваў паступленне ў каледж Сіпакіры з «выйгрышам у латарэю тыгра». Ён казаў, што «гэта была не школа, а „катарга“ а той халодны горад — „сапраўднае пакаранне“». Дырэктар каледжа Карлас Марцін пазнаёміў яго з самымі вядомымі калумбійскімі паэтамі таго часу — Эдуардам Карансам і Хорхе Рохасам. Тады Гарсія Маркес спрабаваў пісаць вершы пад псеўданімам Хаўер Гарсес, але пазней заўсёды саромеўся гэтых ранніх вопытаў. У канцы 1944 года аўтарытэтная газета «Эль Цьемпа» (ісп.: «El Tiempo») апублікавала адзін з яго вершаў «Canción» (бел.: «Песня»). Паводле сцвярджэнняў біёграфа Джэральда Марціна, у 1945 годзе Гарсія Маркес пачаў паліць, а таксама астудзеў да вучобы, аднак усё роўна заставаўся адным з найлепшых вучняў. У 1946 годзе ён скончыў каледж з выдатнай адзнакай за выпускны экзамен.

25 лютага 1947 года Гарсія Маркес па настаянні бацькоў паступіў на юрыдычны факультэт Нацыянальнага ўніверсітэта Калумбіі ў Багаце. Там ён завёў сяброў, сярод якіх былі Гансала Мальярына, Вільяр Борда, Каміла Торэс і адзін з яго лепшых прыяцеляў на ўсё жыццё Плінія Мендоса. Гарсія Маркес не цікавіўся юрыспрудэнцыяй і ўсё больш выказваў схільнасць да літаратурнай творчасці. Апавяданне «Ператварэнне» (ням.: «Die Verwandlung») Франца Кафкі натхніла яго на напісанне свайго першага сур’ёзнага апавядання «Трэцяя пакора» (ісп.: «La tercera resignación»), якое было надрукавана ў газеце «Эль Эспектадор» (ісп.: «El Espectador»). У гэтым творы апавяданне разгортваецца вакол зыходнай тэмы — непахаванага трупа. Праз паўтара месяцы «Эль Эспектадор» апублікавала яшчэ адно яго апавяданне «Ева ўнутры сваёй кошкі» (ісп.: «Eva está dentro de su gato»), таксама на тэму смерці і пераўвасаблення.

У 1948 годзе, пасля забойства вядомага лідара лібералаў Хорхе Эльесера Гайтана 9 красавіка і наступных вулічных беспарадкаў, якія атрымалі назву «Багатаса» (ісп.: «El Bogotazo»), універсітэт быў зачынены, што дазволіла Гарсіі Маркесу, які так і не зацікавіўся юрыдычнай адукацыяй, перапыніць яе і пераехаць у Картахену.

Дэбют у журналістыцы

У 18 гадоў пачаў працаваць у сталічнай газеце рэпарцёрам. Удзельнічаў у працы Міжнароднай камісіі па расследаванні злачынстваў чылійскай хунты. Публікаваў артыкулы антыфашысцкай тэматыкі.

Жыў у ЗША, Іспаніі, на Кубе, у Мексіцы. Працаваў адвакатам, карэспандэнтам перыядычных выданняў Італіі і Францыі.

Памёр 17 красавіка 2014 года ў сваёй рэзідэнцыі ў Мехіка. За дзень да смерці пісьменніка яго сям’я распаўсюдзіла заяву пра «вельмі крохкае» здароўе Маркеса. З улікам узросту — 87 гадоў, «ёсць рызыка ўскладненняў». Пацвярджалася, што ён працягвае лячэнне на даму. Жонка пісьменніка, Мэрсэдэс Барч, і яго сыны, Радрыга і Гансала, выказвалі ўдзячнасць прыхільнікам таленту літаратара за іх бязмежную падтрымку і тым жа часам прасілі паважаць прыватнае жыццё іх сям’і.[32]

Лаўрэат Нобелеўскай прэміі па літаратуры ў 1982 годзе «За раманы і апавяданні, у якіх фантазія і рэальнасць, злучаючыся, адлюстроўваюць жыццё і канфлікты цэлага кантынента».

Творчасць

Аўтар сацыяльна-палітычных аповесці «Палкоўніку ніхто не піша» (1958), раманаў «Ліхая гадзіна» (1962), раманаў «Хроніка абвешчанай смерці» (1981), «Каханне падчас халеры» (1985) і інш., шматлікіх апавяданняў. У рамане-эпапеі «Сто гадоў адзіноты» (1967), выкарыстоўваючы фальклорна-міфалагічныя матывы і парадыруючы розныя мастацкія традыцыі, стварыў фантасмагарычны свет, гісторыя якога адлюстроўвае рэальныя гісторыка-культурныя рысы Калумбіі і ўсёй Лацінскай Амерыкі і адначасова з’яўляецца метафарай развіцця чалавецтва ў цэлым. У цэнтры антытыранічнага гратэскнага рамана «Восень патрыярха» (1975) абагульнены вобраз незмяняльнага лацінаамерыканскага прэзідэнта, які, аднойчы захапіўшы ўладу, на працягу многіх дзесяцігодздзяў, да самай смерці, імкнецца захаваць яе ў сваіх руках[33]. Многія творы напісаны ў стылі «магічнага рэалізму», для якога ўласцівы спалучэнне дакладнай дэталізацыі з эксцэнтрычнымі характарамі і звышнатуральнымі падзеямі.

На творчасць Маркеса ўплылі такія пісьменнікі як Эрнэст Хемінгуэй, Уільям Фолкнер, Джэймс Джойс, Вірджынія Вульф, Франц Кафка

Беларускія пераклады

У 1981 годзе Карлас Шэрман апублікаваў беларускі пераклад невялікай аповесці Маркеса «Неверагодная і смутная гісторыя пра наіўную Эрэндзіру і яе бессардэчную бабулю». Пазней ён жа пераклаў раман «Каханне падчас халеры», які выйшаў цалкам толькі ў 2017 г., пасля смерці аўтара і перакладчыка[34].

Пазней Віялета Яфіменка перакладала апавяданні Маркеса, якія публікаваліся ў перыядычным друку. Валерый Буйвал перакладаў асобныя творы з нізкі «12 дзіўных навел», якія друкаваліся ў «ЛіМе» і «Дзеяслове». У 2004 годзе Багдан Арлоў перакладаў невялікі фрагмент аднаго з апошніх твораў Маркеса «Успамін пра маіх сумных прастытутак»[34].

Таксама Якуб Лапатка пачынаў пераклад галоўнага і, мабыць, самага вядомага рамана Маркеса «Сто гадоў адзіноты», але прыхільнасці сярод выдаўцоў не знайшоў, пераклад не быў скончаны, фрагменты таксама не публікаваліся[34].

У 1970-я гады К. Шэрман задумаў беларускі пераклад «Восені патрыярха» і звярнуўся да выдавецтва «Мастацкая літаратура». У выдавецтве, забаяўшыся магчымай рэакцыі цэнтральных савецкіх улад, бо рускага перакладу рамана яшчэ не было, не рызыкнулі згадзіцца, а прапанавалі К. Шэрману зрабіць рускі пераклад. Рускі пераклад «Восені патрыярха» зроблены К. Шэрманам разам з В. Тарасам апублікаваны ў беларускім літаратурным часопісе «Нёман» у 1970-я гады, што было падзеяй усесаюзнага маштабу[34]. Невялікі фрагмент гэтага рамана пераклала на беларускую мову Дзіна Бабрыцкая (апублікаваны ў хрэстаматыі «Літаратура народаў свету: ХХ стагоддзе», 1999). На беларускую «Восень патрыярха» пераклаў Сяргей Шупа ў 2021 годзе.

Б. Арлоў адзначаў, што мова Маркеса незвычайная, няпростая і не кожны перакладчык з іспанскай наважыцца на пераклад яго твораў. Гэта, на думку Б. Арлова, прычына малой колькасці перакладаў Маркеса на беларускую[34].

• Каханне падчас халеры: раман / Габрыель Гарсія Маркес. — Мінск : А. М. Янушкевіч, 2017. — 366, [1] с. — (Серыя «Noblesse Oblige»).
• Восень патрыярха / Пер. з ісп. С. Шупа. — Мн.: А. М. Янушкевіч, 2021.

Бібліяграфія

Раманы

• 1955 — Апалае лісце (La hojarasca)
• 1962 — Нядобры час (La mala hora)
• 1967 — Сто гадоў адзіноты (Cien años de soledad)
• 1975 — Восень патрыярха (El otoño del patriarca)
• 1981 — Хроніка адной абвешчанай смерці (Crónica de una muerte anunciada)
• 1985 — Каханне падчас халеры (El amor en los tiempos del cólera)
• 1989 — Генерал у сваім лабірынце (El general en su laberinto)
• 1994 — Пра каханне і іншых дэманаў (Del amor y otros demonios)
• 2004 — Успамін пра маіх сумных прастытутак (Memoria de mis putas tristes)

Апавяданні, навелы і публіцыстыка

• 1947 — Вочы блакітнага сабакі (Ojos de perro azul)
• 1961 — Палкоўніку ніхто не піша (El coronel no tiene quien le escriba)
• 1962 — Пахаванне Вялікай Мамы (Los funerales de la Mamá Grande)
• 1970 — Споведзь пацярпелага караблекрушэнне (Relato de un náufrago)
• 1978 — Неверагодная і смутная гісторыя пра наіўную Эрэндзіру і яе бессардэчную бабулю (La increíble y triste historia de la cándida Eréndira y de su abuela desalmada)
• 1986 — Las Aventuras de Miguel Littín Clandestino en Chile
• 1992 — Дванаццаць пілігрымскіх апавяданняў (Doce cuentos peregrinos)
• 1996 — Noticia de un secuestro
• 2002 — Жыць, каб апавядаць (Vivir para contarla)

Заўвагі

1. ↑ Біёграф Джэральд Марцін мяркуе, што Гарсія Маркес мог нарадзіцца задоўга да 6 сакавіка, з-за чаго яго не хрысцілі і не рэгістравалі да трох гадоў. Ён мяркуе, што Луіса Сант’яга магла зацяжарыць да вяселля, чым тлумачыцца згода Нікаласа Маркеса на іх шлюб.

Зноскі

1. ↑ Gabriel García Márquez
2. ↑ Gabriel Garcia Marquez // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
3. 1 2 Archivio Storico Ricordi — 1808. Праверана 3 снежня 2020.
4. ↑ http://www.latintimes.com/gabriel-garcia-marquez-dies-famed-colombian-author-and-nobel-laureate-dead-87-pneumonia-166280
5. ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
6. ↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #118537601 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 30 снежня 2014.
7. ↑ Saldívar 1997, p. 35
8. ↑ Saldívar 1997, p. 103
9. 1 2 Saldívar 1997, p. 82
10. 1 2 García Márquez 2003, p. 45
11. ↑ Apuleyo Mendoza & García Márquez 1983, pp. 11–12
12. ↑ Saldívar 1997, p. 85
13. ↑ Saldívar 1997, p. 83
14. ↑ «On Sunday 6 March 1927, at 9am, in the midst of an unseasonal rainstorm, a baby boy, Gabriel José García Márquez, was born.» (Martin 2008, p. 27)
15. ↑ Martin 2008, p. 30
16. ↑ Saldívar 1997, p. 87
17. 1 2 3 Saldívar 1997, p. 102
18. ↑ Apuleyo Mendoza & García Márquez 1983, p. 96
19. ↑ Saldívar 1997, p. 105
20. 1 2 Simons 1982
21. ↑ Saldívar 1997, p. 106
22. ↑ Saldívar 1997, p. 104
23. 1 2 Saldívar 1997, p. 107
24. ↑ Apuleyo Mendoza & García Márquez 1983, p. 13
25. ↑ Apuleyo Mendoza & García Márquez 1982, p. 96
26. ↑ Saldívar 1997, p. 98
27. ↑ Bell-Villada 1990, p. 63
28. ↑ Apuleyo Mendoza & García Márquez 1983, p. 12
29. ↑ Saldívar 1997, p. 96
30. ↑ Saldívar 1997, pp. 97–98
31. ↑ Martin 2008, pp. 58–66
32. ↑ Памёр пісьменнік Габрыэль Гарсія Маркес (87)(нявызн.), Nekrolog.PRO (17 красавіка 2014). Праверана 17 красавіка 2014.
33. ↑ svaboda.org
34. 1 2 3 4 5 Студзінская І. Беларускія сьляды Маркеса (archive.org) — svaboda.org, 18.04.2014, 16:44

Зноскі

Літаратура

• Культуралогія: Энцыкл. даведнік / Уклад. Э. Дубянецкі. — Мн.: БелЭн, 2003. ISBN 985-11-0277-6
• Прадмова «Раман пра канец прадгісторыі» В. Зямскоў. — М.:”Мастацкая літаратура”, 1978

Спасылкі

• «Успамін пра маіх сумных бл.дзей» (урывак)(нявызн.).
• Старонкі Г. Г. Маркеса Архівавана 30 студзеня 2005.
• Навелы Г. Г. Маркеса ў часопісе «Дзеяслоў»
• Раман «Каханне падчас халеры» ў часопісе «ARCHE». 1 частка Архівавана 30 чэрвеня 2007., 2 частка Архівавана 13 ліпеня 2007.