Жыгманд Морыц

Жы́гманд Мо́рыц (венг.: Móricz Zsigmond; 29 чэрвеня 1879, Тысачэчэ, Венгрыя — 4 верасня 1942) — венгерскі пісьменнік.

Біяграфія

Нарадзіўся ў 1879 годзе ў рэфармацкай сям’і Балінта Морыца і Эржэбет Палагі. З боку маці пісьменнік паходзіў з збяднелага, але старажытнага дваранскага роду, а яго бацька быў нашчадкам прыгонных сялян. Вучыўся ў Дэбрэцэнскім універсітэце.

У 1903—1909 гадах працаваў журналістам у газеце «Az Újság».

У час рэвалюцыйных рэспубліканскіх урадаў (1918—1919) пасля Першай сусветнай вайны быў віцэ-прэзідэнтам Акадэміі Вёрэшмарці. Пасля падзення Венгерскай савецкай рэспублікі, якую ён падтрымліваў, на Морыца пасыпаліся ганенні харцісцкага рэжыму: яго выключылі з літаратурнага таварыства Кішфалудзі, яго п’есы былі забаронены да выканання ў Нацыянальным тэатры, і яго працы публікаваліся толькі ў «Nyugat» і «Az Est». У канцы 1929 года ён стаў рэдактарам прозы ў «Nyugat» («Захад»), які стаў самым уплывовым венгерскім літаратурным часопісам XX стагоддзя.

У 1905 годзе Морыц ажаніўся з Яўгеніяй Холікс, якая была схільная да дэпрэсій і скончыла самагубствам у 1925 годзе. Ужо ў 1926 годзе пісьменнік жаніўся з Марыяй Шыман. Памёр ад інсульту, даведаўшыся па тэлефоне пра нараджэнні ўнучкі.

Творчасць

Вядомасць прынесла апавяданне «Сем крэйцэраў» (1908). У раманах «Самародак», «Глухі куток» (абодва 1911), «Добрай удачы» (1914) рэалістычна адлюстравана жыццё венгерскіх працоўных. Найбольш значныя творы Морыца — гістарычная трылогія «Эрдэй» (1922—1933) і сацыяльны раман «Сваякі» (1930). Аўтар раманаў «Шчаслівы чалавек» (1935), «Бецяр» (1937), «Шандар Рожа» (1941—1942), апавяданняў, п’ес, рэпартажаў.

Пераклады

На беларускую мову асобныя апавяданні Морыца пераклалі Лідзія Арабей, Яўген Васілёнак, Т. Мартыненка, Мікола Татур.

Беларускія пераклады

• Венгерскія апавяданні. Мн., 1957.

Памяць

Плошча Жыгманда Морыца ў горадзе Будапешт (Венгрыя).

Зноскі

1. 1 2 Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #119285703 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 27 красавіка 2014.
2. 1 2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых дадзеных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
3. ↑ Zsigmond Móricz // Babelio — 2007.
4. 1 2 The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.
5. ↑ Zsigmond Móricz // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
6. ↑ Library of Congress Authorities — Library of Congress. Праверана 19 чэрвеня 2020.
7. ↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #119285703 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 31 снежня 2014.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2000. — Т. 10: Малайзія — Мугаджары. — 544 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0169-9 (т. 10), ISBN 985-11-0035-8.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Жыгманд Морыц