Маргарыта Наварская
Маргарыта Нава́рская (фр.: Marguerite de Navarre), таксама вядомая як Маргарыта дэ Валуа (фр.: Marguerite de Valois), Маргарыта Ангулемская (фр.: Marguerite d’Angoulême) і Маргарыта Французская (фр.: Marguerite de France; 11 красавіка 1492, Ангулем — 21 снежня 1549, Адос каля Тарба) — французская прынцэса, сястра караля Францыска I, адна з першых жанчын-пісьменніц Францыі.
Біяграфія
Паходзіла з Ангулемскай галіны дынастыі Валуа. Сястра французскага караля Францыска I Валуа. У 1509 стала жонкай прынца крыві герцага Карла IV Алансонскага, памерлага неўзабаве пасля бітвы пад Павіяй, а ў 1527 годзе выйшла паўторна за Генрыха д’Альбрэ, караля Наварскага. З ім мела дачку Жанну.
Маргарыта Наварская ўсё жыццё вылучалася вялікай адданасцю свайму брату, ездзіла ў Мадрыд клапаціцца пра яго вызваленне пасля паражэння пад Павіяй.
Значны ўплыў на яе светапогляд аказалі пратэстанты Лефеўр д’Этапль і біскуп Мо Гіём Брысанэ, з якім Маргарыта падтрымлівала ліставанне. Двор Маргарыты быў істотным цэнтрам французскага гуманізму.
Маргарыта Наварская апекавалася Гіёмам Бюдэ, Клеманам Маро, Банавенцюр Дэпер’ё і іншымі літаратарамі. Сама яна ведала лаціну (магчыма, і грэчаскую мову) і аказвала вялікі ўплыў на многіх выбітных асоб таго чаму.
Творчасць
Двор Маргарыты ў горадзе Нераку быў адным з цэнтраў літаратуры, навукі і мастацтва Заходняй Еўропы. Выдатна адукаваная, адораная паэтычнымі здольнасцямі, каралева прыцягвала да сябе паэтаў розных школаў, гуманістаў і вальнадумцаў, пераследваных Царквою. Яе заступніцтвам і гасціннасцю карысталіся светачы еўрапейскага Адраджэння — Клеман Маро, Банавенцюр Дэпер’ё, Эразм Ратэрдамскі.
Пры двары Маргарыты быў здзейснены пераклад з лаціны кнігі «Дзеянні данаў» Саксона Граматыка, у якой знаходзіцца апавяданне пра Гамлета, прынца дацкага, якім скарыстаўся Уільям Шэкспір для стварэння сваёй п’есы.
Творы Маргарыты Наварскай адлюстроўваюць характэрны для яе напружаны рэлігійна-этычны пошук і спалучаюць медытацыйнасць, а часам і містыцызм з пэўнай сухасцю стылю. Рэзкае адмаўленне з боку Сарбоны выклікала паэма «Люстэрка грэшнай душы» (Le Miroir de l’ame pecheresse, 1531), у якой знайшоў адбітак лютэранскі тэзіс пра апраўданне верай; версіфікацыя паэмы нагадвае пра традыцыі Петраркі. Адгалоскі дыскусіяй між Эразмам і Лютэрам пра свабоду волі чутныя ў «Дыялогу ў форме начнога відзежу» (Dialogue en forme de vision nocturne, 1524, апубл. 1533). Скону Францыска I прысвечаная насычаная рэмінісцэнцыямі з апостала Паўла і Платона паэма «Карабель» (Le Navire, 1547). Сярод іншых сачыненняў: «Камедыя, сыграная ў Мон-дэ-Марсане» (La Comédie de Mont-de-Marsan, 1548); ліставанне з братам і іншымі асобамі (апублікаваная ў 1841). Нават фарс «Хворы» (Le Malade, 1535—1536) сканчаецца ў духу просталінейнага рэлігійнага настаўлення. Бо́льшая частка вершаў Маргарыты ўвайшла ў склад зборніку «Маргарыткі прынцэсы Маргарыты» (Marguerites de la Marguerite des princesses, 1547).
Зноскі
Літаратура
- Lefranc A. Les idees réligieuses de Marguerite de Navarre d’apres son oeuvre poétique. — P.: 1898.
- Jourda P. Margueite d’Angoulême, duchesse d’Alencon, reine de Navarre. — P.: 1930.
- Febvre L. Amour sacré, amour profane. Autour de l’Heptameron. — P.: 1944.
- Cazauran N. L’Heptameron de Marguerite de Navarre. — P.: 1991.
- Nicole Toussaint du Wast, Marguerite de Navarre, perle des Valois, Paris, Max Fourny, 1976.
- Mary Duclaux, Mary James Darmesteter. La Reine de Navarre, Marguerite d’Angoulême, trad. de l’anglais par Pierre Mercieux, Paris, Calmann-Lévy, 1900
- Jean-Luc Déjean, Marguerite de Navarre, Paris, Fayard, 1987
- Verdun-Louis Saulnier, “Marguerite de Navarre : Art médiéval et pensée nouvelle”, Revue Universitaire, LXIII, 1954
Спасылкі
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Маргарыта Наварская- Foundation for Medieval: Маргарыта Ангулемская (англ.)
