Пётр Апанасавіч Бузук
Пётр Апанасавіч Бузук (псеўданім і крыптанімы: П.Росіч; П. Б.; П. Р.; П.Р-ч; Р-ч; 2 ліпеня 1891, в. Шарпены Бендэрскага павета — 7 снежня 1938, г. Волагда, НКВД) — лінгвіст-славіст, літаратуразнавец, паэт, празаік, педагог[1][2].
Біяграфія
Вучыўся ў Ціраспальскім рэальным вучылішчы (1904—1910), потым на гісторыка-філалагічным факультэце Новарасійскага ўніверсітэта ў Адэсе (скончыў у 1916)[2], выкладаў у гэтым універсітэце рускую мову. Прадстаўнік расійскай параўнаўча-гістарычнай школы мовазнаўства[1]. Вучань Б. М. Ляпунова(руск.) бел., аднаго з вядучых прадстаўнікоў адэскай мовазнаўчай школы. З 1920 дацэнт Наварасійскага ўніверсітэта. З 1924 — доктар філалагічных навук. Па запрашэнні рэктара БДУ У. Пічэты з восені 1925 працаваў у Мінску[2]. У 1926 перайшоў у Інбелкульт, з 1929 старшыня дыялекталагічнай камісіі[1][2].
Арыштаваны ДПУ БССР 6 жніўня 1930 па справе «Саюза вызвалення Беларусі», праз некаторы час вызвалены. З 1931 дырэктар Інстытута мовазнаўства АН БССР[1]. Адначасова з 1931 загадваў кафедрай мовазнаўства ў МВПІ[2]. Як дырэктар Інстытут мовазнаўства, кіраваў працай па падрыхтоўцы праекту граматычнай рэформы 1933 года[1].
Зноў арыштаваны 9 лютага 1934. Па пастанове «тройкі» пры ДПУ БССР ад 3 кастрычніка 1934 высланы ў Волагду тэрмінам на 3 гады. У 1934—1935 працаваў бібліятэкарам, потым выкладаў нямецкую мову ў Валагодскім педінстытуце(руск.) бел.. Пасля сканчэння тэрміну высылкі зноў арыштаваны 15 ліпеня 1937. Прысуджаны да расстрэлу. Па першым прысудзе рэабілітаваны 26 кастрычніка 1956; па другім — 31 студзеня 1956; цалкам рэабілітаваны 1 чэрвеня 1988[1].
Навуковая і творчая дзейнасць
Вывучаў праблемы праславянскай мовы, праблемы ўтварэння асобных моўных груп эпохі праславянскага адзінства[2], пытанні агульнага і параўнальнага мовазнаўства, распрацоўваў пытанні беларускай лінгвістычнай геаграфіі. Аўтар першага дыялекталагічнага атласа беларускай мовы «Спроба лінгвістычнае геаграфіі Беларусі. Ч.1. Фонэтыка і марфалёгія. Вып. 1-ы. Гаворкі Цэнтральнае і Ўсходняе Беларусі і суседніх мясцовасцей Украіны і Вялікарусіі ў першай чвэрці XX в.» (1928)[2]; атлас быў першай такой працай для ўсходнеславянскіх моў, а па сутнасці, і для славянскіх моў наогул, а з п. гл. метадалогіі — фактычна, і першай лінгвагеаграфічнай працай[1].
Даследаваў узаемаадносіны літаратурнай мовы і дыялектаў, культуру беларускай мовы, станаўленне правапісных і графічных нормаў. Вывучаў узаемасувязі ўкраінскай і беларускай моў[2][3].
Пад псеўданімам П. Росіч[2] выступаў у друку з апавяданнямі, вершамі[2], перакладамі. У 1928 стаў сябрам «Маладняка»[1].
Зноскі
- 1 2 3 4 5 6 7 8 Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 1. Абрамовіч—Кушаль. / Укладальнік Л. У. Маракоў. — Смаленск, 2003. — 480 с. — ISBN 985-6374-04-9.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Бузук Пётр Афанасьевич // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 87. — 737 с.
- ↑ «Взаимоотношения между украинским и белорусским языками», 1926
Літаратура
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Пётр Апанасавіч Бузук- Рамановіч Я., Юрэвіч А. П. А. Бузук. — Мн., 1969.
- Рамановіч Я., Юрэвіч А. Бузук П. А. // Беларуская мова
- Бузук П. А. // Булахов М. Восточнославянские языковеды: Библиографический словарь. Т. 2. — Мн., 1977.
- Зленко Г. Страницы биографии П. А. Бузука: (Несколько существенных уточнений) // Кодры (Кишинев). 1973, № 2
- Беларускія пісьменнікі, Т.1.
- Курцова В. М. П. А. Бузук: спроба лінгвістычнай геаграфіі беларускай мовы // Беларуская лінгвістыка. Вып. 51, 2001. С. 3—14.
- Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 1. Абрамовіч—Кушаль. / Укладальнік Л. У. Маракоў. — Смаленск, 2003. — 480 с. — ISBN 985-6374-04-9.
- Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 133. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
