Эрвэ Базен

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Базен.

Эрвэ Базен (фр.: Hervé Bazin), сапраўднае імя Жан-П’ер Мары Эрвэ-Базен (фр.: Jean-Pierre Hervé-Bazin; 17 красавіка 1911, Анжэ — 17 лютага 1996) — французскі пісьменнік, удзельнік Руху Супраціву, прэзідэнт Ганкураўскай акадэміі (з 1973). Лаўрэат Міжнароднай Ленінскай прэміі «За ўмацаванне міру паміж народамі» (1980).

Біяграфія

Нарадзіўся ў пабожнай буржуазнай сям’і. Дзяцінства прайшло ў дэпартаменце Мен і Луара. Праз частыя канфлікты з уладнай маці (вобраз якой пазней выведзены ў рамане «Гадзюка ў кулаку») некалькі разоў уцякаў з дому, пакуль у 20 гадоў урэшце не пакінуў сям’ю. Нягледзячы на цяжкія ўспаміны, выкліканыя бацькоўскай сядзібай, усё жыццё заставаўся вельмі прывязаны да родных мясцінаў — менавіта там адбываюцца дзеі большасці яго раманаў.

Пасля пансіяната Эрвэ Базен паступіў на факультэт літаратуры ў Сарбоне. Дзеля заробку браўся за кожную працу, змяніў шмат прафесій. Самастойнае жыццё пачаў прадаўцом хустак і шкарпэтак на вядомай вуліцы Лепік у Парыжы, дарозе ў краіну мастакоў — на Манмартр. Гандаль не пайшоў, але Базен не журыўся, асвойваў прафесію за прафесіяй. Быў мулярам, тынкоўшчыкам, цесляром, электраманцёрам. Літаратурную дзейнасць пачаў беспаспяховымі вершамі. У 1946 годзе стварае паэтычны часопіс «Ракавіна» (La Coquille), выпусціў 8 нумароў; у 1948 годзе атрымаў прэмію Апалінера за «Дзень» (Jour) — свой першы зборнік паэм, напісаны як працяг À la poursuite d’ris. Потым парадай Поля Валеры кінуў паэзію і заняўся прозай.

Канфліктныя адносіны з маці натхнілі пісьменніка на раман «Гадзюка ў кулаку» (Vipère au poing, 1948), апавяданне пра поўныя нянавісці адносіны ў сям’і Рэзо: бяздушную і жорсткую маці, што ўвесь час знаходзіць новыя спосабы прыгнёту і прыдзірак, і яе дзяцей, найперш апавядальніка Жана Рэзо. Гэтыя «Атрыды ў фланэлевай камізэльцы», як называў раман сам Эрвэ Базена, былі добра ацэнены крытыкам Марысам Надо. Раман меў велізарны поспех у пасляваенны час, як і многія іншыя, дзе натуралістычна апісваліся норавы эпохі і ствараліся верагодныя псіхалагічныя партрэты. Персанажы «Гадзюкі ў кулаку» сталі героямі і іншых раманаў: «Смерць коніка» (La mort du petit cheval, 1950) і «Крык савы» (Cri de la chouette, 1971).

У 1950 годзе Эрвэ Базен апублікаваў L’amour est à réinventer ў часопісе Люсі Фор[fr] La Nef, у тым жа нумары друкаваліся творы Марселя Аклера[fr], Жака Адыберці, Эміля Данаэна[fr], Марыса Друона і Андрэ Маруа.

Эрвэ Базена лічаць «сямейным раманістам», сям’я — цэнтральная тэма ўсіх яго раманаў. Эдварда Кузьміна адзначала, што «аналіз псіхалогіі шлюбу <…> надзвычай грунтоўна і пільна распрацаваны пісьменнікам». Пры гэтым, як паказвае крытык у сувязі з раманам «Шлюбная жыццё» (Le Matrimoine, 1966), «кожная палова роду чалавечага можа прачытаць яго са сваіх пазіцый. Жанчыны прачытаюць яго з гарачым спачуваннем, пазнаўшы, нібы ў люстэрку, свае штодзённыя вялікія і маленькія драмы. Мужчына ж можа прачытаць раман з поўным самаздавальннем, салідарны з героем, разам з ім абвінаваціўшы жанчыну ва ўсім бязладдзі побыту. І не адразу заўважыць, што, здаецца, пісьменнік злавіў яго ў пастку»[8]. У гутарках Базен бязбоязна раскрываўся, падахвочваючы і суразмоўцу быць такім жа непасрэдным і адкрытым, каб не марнаваць час размовы. Базен спяшаўся жыць, павышаны тэмп жыцця, нават разводы і шлюбы (якіх было чатыры), колькасць дзяцей, ледзь не большае за колькасць раманаў, былі нармальным адлюстраваннем падараванага яму леанардаўскага творчага і жыццёвага зараду[9].

Тым жа часам Базен піша навелы і эсэ, як, напрыклад, «Усё, у што я веру» (Ce que je crois, 1977).

У 1960 годзе Эрвэ Базен стаў членам Ганкураўскай акадэміі, а ў 1973 годзе яе прэзідэнтам (Хорхэ Семпрун, які мусіў змяніць Франсуа Нурысье, перадаў Базену сваю чаргу).

Эрвэ Базен быў актывістам руху за мір, звязанага з Камуністычнай партыяй, ідэі якой былі блізкія пісьменніку. Удзельнічаў у Супраціве, не прыняўшы капітуляцыі Францыі перад нацысцкай Германіяй. У пасляваенныя гады Базен змагаўся супраць ідэі магчымасці ядзернага канфлікта[9]. Падтрымліваў з Францыі сям’ю Розенбергаў, пакуль ішоў судовы працэс па іх справе.

У 1980 годзе Эрвэ Базен атрымаў Міжнародную Ленінскую прэмію, на што Ражэ Пейрэфіт іранічна заўважыў: «Эрвэ Базен атрымаў дзве прэміі, якія склалі пару: Ленінскую прэмію за мір і Прэмію за чорны гумар[fr]».

Новыя знакі прыпынку

У эсэ 1966 годзе Plumons l’Oiseau прапанаваў шэсць новых знакаў прыпынку (уключна з выкарыстаным і да гэтага іранічным знакам)[10]:

• іронія
• сумненне
• упэўненасць
• згода
• аўтарытэтнасць
• каханне

Асноўныя творы

• «Змяя ў кулаку» / Vipère au poing (1948)
• «Галавой аб сцяну» / Tête contre les murs (1949)
• «Смерць коніка» / La Mort du petit cheval (1950)
• «Устань і ідзі» / Lève-toi et marche (1951)
• Contre vents et marées (1953)
• «Я люблю нягледзячы ні на што…» / Qui j’ose aimer (1955)
• «Дзеля сына» / Au nom du fils (1960)
• «Алей ў агонь» / L’huile sur le feu (1965)
• «Шлюбная жыццё» / Le Matrimoine (1966)
• «Шчасліўцы з вострава адчаю» / Les Bienheureux de la désolation (1970)
• «Крык савы» / Cri de la chouette (1971)
• «Мадам Экс» / Madame Ex (1974)
• «І агонь пажырае агонь» / Un feu dévore un autre feu (1978)
• «Зялёны храм» / L’église verte (1981)
• Le Démon de minuit (1988)
• L’École des pères (1991)

Беларускія пераклады

Паасобныя творы на беларускую пераклаў Сяргей Шупа.

Зноскі

1. 1 2 3 4 Fichier des personnes décédées mirror Праверана 13 студзеня 2022.
2. ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
3. ↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #118657712 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 16 кастрычніка 2015.
4. ↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #118657712 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 15 снежня 2014.
5. ↑ The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.
6. ↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #118657712 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 31 снежня 2014.
7. ↑ LIBRIS — 2012. Праверана 24 жніўня 2018.
8. ↑ Э. Кузьмина. Роман или исследование? // «Литературное обозрение», 1973, № 7, с.86-88.
9. 1 2 Девиз Базена - надо выстоять. Лоллий Замойский (нявызн.) (недаступная спасылка). artrevue.org. Архівавана з першакрыніцы 2 лістапада 2018. Праверана 21 сакавіка 2019.
10. ↑ Hervé Bazin: Plumons l’oiseau. Editions Bernard Grasset, Paris 1966, u. a. S. 142.