Юрка Геніюш

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Геніюш. Юрка Геніюш (21 кастрычніка 1935 — 21 лістапада 1985) — беларускі паэт і пісьменнік. Сын Ларысы Геніюш і Янкі Геніюша.

Біяграфія

Нарадзіўся 21 кастрычніка 1935 г. у Зэльве ў Ваўкавыскім павеце Беластоцкага ваяводства ў Польскай Рэспубліцы (цяпер — Гродзенская вобласць) у сям’і паэтэсы Ларысы Геніюш і лекара Янкі Геніюша. Бацькі эмігравалі ў Чэхаславакію, у Прагу. Менавіта там прайшло дзяцінства Юркі Геніюша ў атмасферы беларушчыны, якой быў напоўнены эмігранцкі дом бацькоў. Вучыўся ў пачатковай школе пры рускай гімназіі, пасля ў чэшскай гімназіі.

У 1948 г. Ларысу Геніюш з мужам Янкам арыштавалі ў Чэхаславаччыне, каб выдаць саветам, але дванаццацігадовага Юрку ўдалося пераправіць да сваякоў у Польшчу. Бацькі былі рэпрэсаваныя, высланыя ў канцлагер. Нярэдка прыязджаў у Зэльву, дзе з 1956 году жылі бацькі Вучыўся ў вячэрняй школе і працаваў у Вроцлаве, Глівіцах. У 1957 г. на стала пераехаў на Беласточчыну. Вывучыўся на дзіцячага лекара ў Медычнай акадэміі ў Беластоку. Здабыў вядомасць як літаратар. Працаваў лекарам у Гарадку, з 1981-га — у Беластоку. Сябраваў з пісьменнікам Сакратам Яновічам.

Як беларускі паэт Геніюш перажываў за будучыню роднага слова. Як і бацькі, ён увесь час адчуваў пільную ўвагу спецслужбаў, сведкамі чаго былі Уладзімір Арлоў і Міхась Скобла на пахаванні Ларысы Геніюш. На другі дзень пасля пахавання маці ў хаце Геніюшаў адбыўся ператрус з удзелам старшыні пасялковага савету і яго памагатых, якіх прыслалі даследаваць архіў паэтэсы, каб знойдзеныя доказы «антысавеччыны» даставіць спецслужбам. Юрка Геніюш у роспачы тэлефанаваў у Мінск Адаму Мальдзісу, а той — Алесю Адамовічу, які меў сувязі ў ЦК КПБ. У выніку архіў Ларысы Геніюш удалося захаваць. Поўны архіў Ларысы Геніюш захоўваецца ў аддзеле рэдкіх кніг і рукапісаў Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа Акадэміі навук Беларусі, куды яго перадаў Юрка Геніюш у 1983 годзе. Паводле Таццяны Жук, загадчыцы гэтага аддзелу, Юрка Геніюш напісаў своеасаблівы тэстамэнт, згодна з якім творчая частка дакументаў 20 гадоў нікому не выдавалася, толькі з дазволу членаў камісіі па літаратурнай спадчыне, а перапіска наогул — 25 гадоў.[1]

Памёр 21 лістапада 1985 г. у Беластоку пры нявысветленых абставінах. Пахаваны на праваслаўных могілках парафіі Усіх Святых у Беластоку.

Творчасць

20 кастрычніка 1963 г. дэбютаваў на старонках «Нівы» (Беласток) апавяданнем «Прыкметы». У 1965 г. у альманаху «Белавежа» змясціў кароткую падборку сваёй прозы: «Як знайсці хулігана?», «Ой ты, доля мая», «З апавяданняў старога сабакі Тарзана» і «Як мы арганізаваліся». У 1976 г. Беларускім грамадска-культурным таварыствам быў выдадзены «Зборнік сцэнічных твораў», які стаў першай значнай на творчым шляху кніжкай. У альманаху літаратурнага аб’яднання «Белавежа» Юрка Геніюш выявіў зусім новыя якасці свайго таленту, менавіта ў паэтычнай прозе, у прысвечаным выпускнікам Бельскага беларускага ліцэя «Смыком па сэрцы», у «Запавеце», «Чорным па белым», «Сейбіце». Апублікаваў у перакладзе на польскую мову зборнік паэтычнай прозы «Спачатку было толькі Слова…» (Беласток 1981). Ужо пасля ягонай смерці выйшлі кнігі «Да свету» — у зборніку «Маці і сын» (Беласток 1992) і «З маёй званіцы» (Беласток 1993).

Бібліяграфія

«Прыкметы», апавяданне (Беласток, 1963);
«Як знайсці хулігана?» («Белавежа», 1965);
«Ой ты, доля мая» («Белавежа», 1965);
«З апавяданняў старога сабакі Тарзана» («Белавежа», 1965);
«Як мы арганізаваліся» («Белавежа», 1965);
«Зборнік сцэнічных твораў» (Беларускае грамадска-культурнае таварыства, 1976);
«Смыком па сэрцы» («Белавежа»);
«Запавет» («Белавежа»);
«Чорным па белыму» («Белавежа»);
«Сейбіта» («Белавежа»);
«Спачатку было толькі Слова…» (Беласток, 1981);
«Да свету» (зборнік «Маці і сын», Беласток, 1992);
«З маёй званіцы» (Беласток, 1993).
Смыком па сэрцы. — Беласток : Беларуская інтэрнэт-бібліятэка Kamunikat.org, 2013. — 239 с.

Зноскі

↑ https://zbsb.org/news/belarus/2838/ Архівавана 28 студзеня 2021. Упершыню прэзэнтуюцца ўнікальныя дакумэнты з архіву Ларысы Геніюш

Спасылкі

Тэмы гэтай старонкі:

Катэгорыя·Пісьменнікі паводле алфавіта Катэгорыя·Пісьменнікі Польшчы Катэгорыя·Беларускамоўныя паэты Катэгорыя·Беларускамоўныя пісьменнікі Катэгорыя·Паэты Польшчы Катэгорыя·Паэты паводле алфавіта

Змесціва гэтай старонкі з праектаў амерыканскага фонда «Вікімедыя» дасяжнае пад сукупнай ліцэнзіяй CC BY-SA 3.0 і GFDL.