Ярамір Ногавіца

Ярамір Ногавіца, вядомы таксама як Ярэк Ногавіца (паэт ; нар. 1953) — чэшскі паэт, кампазітар, мультыінструменталіст, аўтар і выканаўца песень. У рэпертуары Ногавіцы, акрамя песень ўласнага сачынення, таксама прысутнічаюць песні Уладзіміра Высоцкага, Булата Акуджавы, Карэла Крыла і іншых. Як аўтар тэкстаў музыкант супрацоўнічаў з такімі зоркамі чэшскай музыкі, як Вера Шпінарава, Марыя Ротрава, Гайдзі Янку і іншымі.

Біяграфія

Ярамір Ногавіца нарадзіўся 7 чэрвеня 1953 года ў Астраве. У цяперашні час ён жыве ў Астраве, хоць з 1978 па 1999 год жыў у Чэскім Цешыне.

Ногавіца пачаў гуляць на гітары з 13 гадоў. Нягледзячы на тое, што ў яго няма музычнай адукацыі, ён самастойна вывучыўся ігры на гітары, скрыпцы, флейце і акардэоне. Акрамя музыкі, часткова самастойна вывучаў рускую мову, большай часткай — па песнях Уладзіміра Высоцкага і Булата Акуджавы.

У школьныя гады разам з сябрамі арганізаваў групу Nautilus Beat, ужо ў гэты час выконваючы песні ўласнага сачынення. Пасля навучання ў агульнаадукацыйнай школе і школе бібліятэчнай справы ў Брно, ён паступіў у політэхнічны універсітэт горнай справы ў Астраве, але не скончыў навучанне. Перакаштаваўшы розныя прафесіі, у 1981 годзе ён стаў працаваць у музычнай сферы. Першапачатковая вядомасць прыйшла да яго як да аўтара тэкстаў. Пачынаючы з песень для мясцовых груп Atlantis, Noe, Majestic, ён дамогся супрацоўніцтва з аддзяленнем Чэшскага Радыё ў Астраве і папулярнымі спявачкамі рэгіёну — Верай Шпінаравай і Марыяй Роттровой. Вядомасць прыйшла да яго, калі ён напісаў сваю першую песню для Марыі Роттровой, якая называлася «Lásko, voníš deštěm» («Ты пахнеш дажджом, любімая»); варта ўдакладніць, што гэта кавер-версія песні гурта Black Sabbath «She’s gone».

У 1982 годзе Ногавіца пачаў выконваць свае песні на публічных канцэртах. Адкрыта крытыкуючы зло неабмежаванай палітычнай улады ў сваіх тэкстах, ён хутка стаў адным з самых вядомых чэшскіх выканаўцаў аўтарскай песні. Па зразумелых прычынах яго песні выклікалі незадаволенасць камуністычнай цэнзуры, і, падобна многім іншым выканаўцам, песні якіх ўтрымлівалі палітычны падтэкст, ён сустрэў шмат перашкод на шляху выказвання свайго меркавання. Зрэдку на канцэртах Ногавіца выконваў песні Акуджавы і Высоцкага на мове арыгінала.

У 1985 годзе Ярамір быў запрошаны на фестываль Porta, але яму не дазволілі з’явіцца на сцэне, і фактычна вымусілі пакінуць горад Пльзень, дзе звычайна праходзіць гэты фестываль. Парадаксальна, але ў той момант, калі Ногавіца не меў магчымасці выдаваць свае песні, а сродкі масавай інфармацыі ігнаравалі яго, ён здолеў заваяваць месца ў першай дзясятцы выканаўцаў у апытанні Zlatý slavík («Залаты салавей»). Яго творчасць атрымала шырокае распаўсюджванне сярод грамадскасці ў выглядзе незаконных аматарскіх аўдыёзапісаў і самавыданых песеннікаў.

Першым афіцыйна выдадзеным альбомам Ногавіцы стаў Darmoděj, выпушчаны ў 1988 годзе, незадоўга да падзення камуністычнага рэжыму ў Чэхаславакіі. Darmoděj — гэта спелы і збалансаваны альбом, які сабраў запісы жывых выступаў з канца 1987 па 1988 год. У 1989 годзе выйшаў зборнік песень, азагалоўлены Osmá barva duhy, а годам пазней услед за ім выйшаў зборнік V tom roce pitomém.

Пасля рэвалюцыі 1989 года, калі ў Чэхаславакіі абрынуўся камуністычны рэжым, у Ногавіцы з’явіўся яшчэ больш страшны непрыяцель — алкаголь. Канцэртныя паездкі заканчваліся няскладным лопатам на сцэне і нікчэмным узроўнем выступу. Многія не верылі, што Ногавіца вернецца на сцэну. Тым не менш, Ногавіца знайшоў у сабе сілы перамагчы гэтую звычку і ў яго творчасці абазначыўся новы віток — першы студыйны альбом Ногавіцы пабачыў свет у 1993 годзе. Альбом быў названы Mikymauzoleum і хутка быў прызнаны адным з найвялікшых чэшскіх альбомаў. Аранжыроўка, наватарская для таго часу, была выканана іншым вядомым чэшскім музыкам, Карэлам Пліхалам.

У 1994-95 гадах, Ногавіца засяродзіўся на творах для дзяцей (альбоме і кнізе Tři čuníci), а таксама поўным выданні сваіх тэкстаў Písně Jaromíra Nohavici od A do Ž («Песні Яраміра Ногавіцы ад А да Я»), выпушчаным выдавецтвам Hitbox. Песеннік змяшчаў тэксты, ноты і акорды да 143 песень на 166 старонках. У верасні 1994 года Ногавіца выканаў усе 143 песні ў алфавітным парадку на девяцігадзінным канцэрце ў замку Гельфштэйн.

Наступны студыйны праект Divné století, выдадзены ў 1996 годзе, прынёс Ногавіцы «Анёла» — узнагароду чэшскай Акадэміі папулярнай музыкі[1]. Неўзабаве пасля выхаду Divné století стаў двойчы плацінавым альбомам у Чэхіі[2]. Два гады праз Ногавіца і ансамбль Kapela выпусцілі дыск Koncert; удзел іншых музыкаў у гэтай запісу дапамагло ўявіць музыку Ногавіцы ў новым святле. Альбом у асноўным утрымліваў стары матэрыял, але некалькі раней не выдадзеных песень зрабілі яго яшчэ больш цікавым.

У 2002 годзе Ногавіца разам з групай Čechomor і Карэлам Пліхалам запісаў саўндтрэк і сыграў адну з роляў у фільме рэжысёра Пятра Зялёнкі Rok Ďábla («Год Дэмана»). Фільм быў узнагароджаны галоўным прызам 37-га міжнароднага кінафестывалю ў Карлавых Варах у 2002 годзе, а таксама прызамі некалькіх іншых міжнародных кінафестываляў.

У 2006 годзе, калі з архіваў былі вынятыя некаторыя дакументы ŠtB (дзяржаўнай службы бяспекі Чэхаславакіі), высветлілася, што Ногавіца супрацоўнічаў з гэтай арганізацыяй. У архівах ŠtB быў знойдзены пратакол паведамленняў Ногавіцы аб іншым чэшскім барде Кареле Крыле. У лістападзе 2007 года Яраслаў Гутка апублікаваў песню «Стукач з Цешына», у якой ён абвінаваціў Ногавіцу ў дапамаганні тым, супраць каго ён выступаў у сваіх песнях. Ногавіца прызнае свае кантакты з ŠtB, але, па яго словах, гэтыя паведамленні нікому не нашкодзілі[3].

У 2008 годзе Ярамір Ногавіца стаў лаўрэатам літаратурнай прэміі імя Бажэны Нямцова, якая прысуджаецца Акадэміяй чэшскай літаратуры. Гэтай узнагародай акадэмія адзначыла высокі паэтычны ўзровень яго альбомаў Pražská pálená і Ikarus[4].

На 2010 год Ногавіца запланаваў свой першы прыезд у Маскву:

Канцэрт прайшоў 7 мая ў Цэнтральным доме мастака ў рамках праграмы Музея кіно «Чешская кинодесятка». Госцем Яраміра Ногавіцы стаў польскі акардэаніст Роберт Кусьмерскі.

29 чэрвеня 2012 года на фестывалі Noc plná hvězd Ногавіца прадставіў чарговы студыйны альбом Tak mě tu máš, які, як і два папярэдніх дыска[5][6] Ikarus і V Lucerně, па выніках года заваяваў «Анёла», як самы прадаваны альбом у Чэхіі[7].

Інтэрнэт

Ногавіца актыўна выкарыстоўвае сетку як для зносін са сваімі прыхільнікамі, так і для публікацыі новых матэрыялаў. 2 студзеня 2012 года выйшаў ужо пяты альбом у фармаце MP3, размешчаны, як і папярэднія ў вольным доступе на сайце музыканта.

25 снежня 2009 года ў якасці каляднага падарунка слухачам на хатняй старонцы Ногавіцы быў запушчаны онлайн відэаканал TV Jarek і радыёканал Radio Jarek. Трансляцыю прагледзелі каля 16 тысяч чалавек з 20 розных краін.

1 студзеня 2011 года на сайце музыканта быў апублікаваны чарговы DVD-рэліз, які таксама як і DVD Z pódia можна спампаваць з дапамогай торэнт-кліента. Новы дыск быў запісаны 12 снежня 2010 года на дабрачынным канцэрце ў царкве Святога Духа ў Астраве пры ўдзеле Роберта Кусьмерскі (акардэон), Паўлы Коваловой (флейта) і Веранікі Лінхартавай (скрыпка), і носіць назву Adventní koncert («Дабрачынны канцэрт»). Сабраныя сродкі (каля 700 тысяч чэшскіх крон) паступяць у распараджэнне царквы Святога Духа.

Дыскаграфія

Студыйныя альбомы

• 1993: Mikymauzoleum
• 1995: Darmoděj a další
• 1996: Divné století
• 2000: Moje smutné srdce
• 2003: Babylon
• 2012: Tak mě tu máš

Канцэртныя альбомы

• 1988: Darmoděj (LP)
• 1989: Osmá barva duhy
• 1990: V tom roce pitomém
• 1994: Tři čuníci
• 1998: Koncert
• 2006: Doma
• 2008: Ikarus
• 2009: V Lucerně
• 2012: Koncerty 1982 a 1984
• 2014: Jarek Nohavica a přátelé

MP3-альбомы

• 2006: Pražská pálená
• 2006: Od Jarka pod stromeček
• 2009: Virtuálky
• 2010: Virtuálky 2
• 2012: Virtuálky 3

Саўндтрэкі

• 2002: Rok Ďábla

Сінглы

• 2002: Básnířka

Кампіляцыі

• 2013: Tenkrát

Міні-альбомы

• 1985: Cesty (EP)
• 1988: Písně pro V. V. (2 EP)

Відэа

• 2006: Doma (DVD)
• 2008: Z pódia - On the road 2008 (DVD, у вольным доступе на афіцыйным сайце Ногавіцы)
• 2009: V Lucerně (DVD, Blu-Ray)
• 2011: Adventní koncert (DVD, у вольным доступе на афіцыйным сайце Ногавіцы)
• 2012: Půlnoční trolejbus (DVD, у вольным доступе на афіцыйным сайце Ногавіцы)
• 2014: Jarek Nohavica a přátelé (DVD)

Бокс-сэты

• 1998: 3x Jarek Nohavica
• 2007: Box 4 CD
• 2009: Platinová kolekce

Цікавыя факты

• У 1997 годзе Ярамір Ногавіца заваяваў тытул чэмпіёна Чэхіі па гульні ў скрэбл[8].
• Імем Ногавіцы названы астэроід 6539 Nohavica з пазначэннем 1982 QG, адкрыты 19 жніўня 1982 года чэшскім астраномам Зденкой Вавровой.

Зноскі

1. ↑ Лауреаты премии чешской Академии поп-музыки (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 28 лютага 2012. Праверана 22 студзеня 2022.(чэшск.)
2. ↑ Зденек Вржештял, история группы Nerez (нявызн.) (недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 28 лютага 2012. Праверана 26 студзеня 2017. (чэшск.)
3. ↑ Радио Прага — «Кто жертва?» (нявызн.) (недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 19 ліпеня 2013. Праверана 26 студзеня 2017.
4. ↑ Радио Прага — «Эва Кантуркова: Мы оцениваем произведения, а не обстоятельства жизни писателя» (нявызн.) (недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 19 ліпеня 2013. Праверана 26 студзеня 2017.
5. ↑ Интервью для портала novinky.cz (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 21 сакавіка 2012. Праверана 26 студзеня 2017.(чэшск.)
6. ↑ Радио Прага — «Премии чешской Академии популярной музыки» (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 27 сакавіка 2012. Праверана 26 студзеня 2017.
7. ↑ Jsem rád, že zpívám česky, ohlíží se za předáváním Andělů Nohavica (нявызн.) (недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 24 сакавіка 2013. Праверана 26 студзеня 2017. (чэшск.)
8. ↑ Чемпионы Чехии по скрэбблу (нявызн.) (недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 15 верасня 2009. Праверана 26 студзеня 2017. (чэшск.)

Спасылкі

• Афіцыйны сайт (чэшск.)  (польск.)  (англ.)  (ням.)  (італ.)
• Дыскаграфія і тэксты
• Фотаздымкі з канцэрту ў Амерыканскім Чэска-Славацкім Клубе Культуры ў Маямі 3 чэрвеня 2003
• Старонка з песнямі альбома Pražská pálená (для запампоўкі)