Наім Фрашэры

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Фрашэры.

Наім Фрашэры (алб.: Naim Frashëri; 25 мая 1846 — 20 кастрычніка 1900) — албанскі паэт і празаік. Выдатны дзеяч Албанскага нацыянальнага адраджэння. Прызнаны нацыянальным паэтам Албаніі[4].

Біяграфія

Наім Фрашэры нарадзіўся ў вёсцы Фрашэры на поўдні Албаніі. Ужо ў дзяцінстве складаў вершы. У 1865 годзе разам з сям’ёй пераехаў у Яніну, дзе паступіў у грэчаскую гімназію, выкладанне ў якой асноўвалася на ідэях французскага Асветніцтва[5], і дзе навучыўся пісаць вершы па-персідску (упершыню яны былі апублікаваны ў 1885 годзе ў Стамбуле ў зборніку «Мроі»). Акрамя таго ў гімназіі паэт вывучаў яшчэ і грэчаскую, французскую і італьянскую мовы[6]

Па вяртанні на Радзіму разам з братам Абдзюлем Фрашэры ён удзельнічаў у барацьбе Прызрэнскай лігі, нацыянальнай албанскай арганізацыі, якая першапачаткова была створана пры падтрымцы турэцкага ўрада, але пасля ўступіла з ім ва ўзброены канфлікт. Барацьба арганізацыі скончылася арыштам яе правадыроў. У 1882 годзе Наім Фрашэры пакінуў краіну і адправіўся ў Турцыю, дзе атрымаў пасаду члена цэнзурнай камісіі пры міністэрстве адукацыі Асманскай імперыі. Пры гэтым ён не пераставаў прымаць актыўны ўдзел у жыцці албанскага народа, спрыяў выданню многіх албанскіх кніг, але свае ўласныя публікацыі падпісваў не поўным імем, а выкарыстоўваючы толькі ініцыялы[6]. Наім Фрашэры з’яўляецца аўтарам патрыятычнай паэмы на грэчаскай мове — «Сапраўднае жаданне албанцаў», удзельнічаў у стварэнні нацыянальных школ у Албаніі, яму належаць першыя албанскія азбукі, кнігі для чытання і падручнікі[7]. Пераклаў Іліяду Гамера[8], таксама перакладаў байкі Лафантэна, пісаў артыкулы па дыдактыцы і ісламскай практыцы.

Асновы творчасці

Агулам Наім Фрашэры напісаў дваццаць дзве буйныя працы на турэцкай, грэчаскай, персідскай і албанскай мовах. На яго раннія патрыятычныя вершы прыкметны ўплыў аказала персідская літаратура, а таксама французская. Аднак увесь яго творчы шлях быў працяты ідэямі суфійскага пантэізму, які казаў пра боскую сутнасць ва ўсім, што існуе ў свеце, яркім пацверджаннем таму могуць служыць яго вершы «Жалейка» і «Свяцільня», у якіх аўтар надзяляе рэчы, які апісвае, нейкай боскай сутнасцю.

Творы

1. KavaidiFarisiyyebertarzinevin (бел.: Граматыка персідскай мовы), Стамбул, 1871.
2. Ihtiraatvekessfiyyat (бел.: Вынаходствы і адкрыцці), Стамбул, 1881.
3. Fusulierbea (бел.: Поры года), Стамбул, 1884.
4. Tahayyülat (бел.: Мроі), Стамбул, 1884.
5. Bagëti e Bujqësija (бел.: Статкі і збожжавыя), Бухарэст, 1886.
6. E këndimitçunavet (бел.: Спіс чытання для хлопчыкаў), Бухарэст, 1886.
7. Istori e përgjithshmepërmësonjëtorettëpara (бел.: Агульная гісторыя для першага курсу), Бухарэст, 1886.
8. Vjershapërmësonjëtorettëpara (бел.: Паэзія для першага курсу), Бухарэст, 1886.
9. Dituritëpërmësonjëtorettëpara (бел.: Агульныя веды першага курсу), Бухарэст, 1886.
10. O alithispothostonSkypetaron (бел.: Сапраўднае жаданне албанцаў), Бухарэст, 1886.
11. Luletë e Verësë (бел.: Колеры лета), Бухарэст, 1890.
12. Mësime (бел.: Заняткі), Бухарэст, 1894.
13. Parajsadhefjalafluturake (бел.: Рай і лятучы свет), Бухарэст, 1894.
14. Gjithësia (бел.: Сусвет), Бухарэст, 1895.
15. Fletore e bektashinjët (бел.: Запісібекташы), Бухарэст, 1895.
16. O eros (бел.: Каханне), Стамбул, 1895.
17. Iliadh’ e Omirit (бел.: Іліяда Гамера), Бухарэст, 1896.
18. Istori e Skënderbeut (бел.: Гісторыя Скандэрбега), Бухарэст, 1898.
19. Qerbelaja (бел.: Кербела), Бухарэст, 1898.
20. Istori e Shqipërisë (бел.: Гісторыя Албаніі), Сафія, 1899.
21. Shqipëria (бел.: Албанія), Сафія, 1902.

Заўвагі

1. 1 2 Naim Frashëri // Brockhaus Enzyklopädie
2. 1 2 Naim Frashëri // Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia Catalana, 1968.
3. ↑ Фрашери Наим // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
4. ↑ Хто ёсць хто: Наім Фрашэры
5. ↑ Біяграфія Наіма Фрашэры
6. 1 2 «Albanian Literature in Translation» Архівавана 2 лютага 2012.
7. ↑ Европейская поэзия девятнадцатого века; Библиотека Всемирной Литературы, серия вторая, том 85. — М: Художественная литература, 1977. — 928 с.
8. ↑ Naim Frasheri was an ethnic Albanian romantic poet(недаступная спасылка)

Літаратура

• Европейская поэзия девятнадцатого века; Библиотека Всемирной Литературы, серия вторая, том 85 (руск.) . — Москва: Художественная литература, 1977. — С. 928.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Наім Фрашэры
• Наім Фрашэры ў «Вялікай Савецкай Энцыклапедыі»(руск.) . Архівавана з першакрыніцы 9 мая 2012.
• Robert Elsie «Albanian Literature in Translation»(англ.)  (недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 2 лютага 2012.