Обры Бёрдслі
Обры Вінсэнт Бёрдслі або Бердслей[4] (англ.: Aubrey Vincent Beardsley; 21 жніўня 1872 - 16 сакавіка 1898) — англійскі мастак-графік, ілюстратар, дэкаратар, пісьменнік, адзін з найбуйнейшых прадстаўнікоў эстэтычнага руху 1890-х гадоў. Зазнаў уплыў Э. Бёрн-Джонса, звяртаўся да прыёмаў японскай гравюры. Развіваў сімвалічныя тэндэнцыі мастацтва позніх прэрафаэлітаў. Шматлікія малюнкі Бёрдслі, адметныя вытанчанасцю і дэкаратыўнай элегантнасцю вобразаў, віртуознай гульнёй тонкіх ліній і сілуэтаў, адыгралі важную ў фарміраванні графікі стылю “мадэрн”.
Біяграфія
Нарадзіўся ў Брайтане, графства Сасекс, у сям’і Вінсэнта Пола Бёрдслі, выхадца з асяроддзя багатых лонданскіх ювеліраў, і Элен Агнэс Бёрдслі (у дзявоцтве Піт), якая паходзіла з сям’і дактароў. Некалькі пакаленняў з боку бацькі хварэлі на туберкулёз, на гэтую ж хваробу пакутаваў Вінсэнт Бёрдслі, а ў 1879 годзе такі ж дыягназ паставілі Обры. Хлопчык з самага дзяцінства ведаў, што рана памрэ; з ранняга ж дзяцінства выявіліся шматлікія таленты будучага мастака: з чатырох гадоў ён пачаў маляваць, пад уплывам маці рана зацікавіўся англійскай і французскай літаратурай і музыкай, сам пачаў пісаць вершы. Захапленне тэатрам прывяло да таго, што Бёрдслі пачаў пісаць нават п’есы. Ужо ў 11 гадоў ён сам пісаў музыку, а з 1881 года, пасля пераезду сям’і ў Лондан, разам з сястрой Мэйбл (яна пасля стала актрысай), пачаў даваць канцэрты, на якія збіралася да 3000 чалавек. Тады ж ён пачаў зарабляць грошы, малюючы каляровымі алоўкамі меню і запрашальныя карткі.
Пасля вяртання ў жніўні 1881 года ў Брайтан Бёрдслі паступае ў сярэднюю школу. Падчас навучання часта выступае з канцэртамі, а таксама ўдзельнічае ў пастаноўцы школьных спектакляў, якія прыцягваюць ўвагу нават тэатральных крытыкаў – асабліва гэта датычыць фарсу “Карычневы эцюд”, напісаным Бёрдслі, і з трыумфам пастаўленым у Брайтане. Малады пісьменнік і мастак сам маляваў праграмкі да ўсіх брайтанскіх спектакляў. У чэрвені 1887 году ў часопісе Брайтанскай сярэдняй школы “Мінулае і сучаснасць” надрукаваныя малюнкі Обры Бёрдслі – першая публікацыя будучага знакамітага мастака.
У ліпені 1888 года Бёрдслі пакідае школу і паступае чарцёжнікам у студыю аднаго лонданскага архітэктара, пасля ў 1889 годзе ідзе на службу ў лонданскае страхавое таварыства. Восенню таго ж года хвароба абвастраецца, і Бёрдслі на два гады кідае выступаць у аматарскіх спектаклях, аднак увесь гэты час вельмі шмат малюе. У 1891 годзе хвароба часова адступае, Бёрдслі бярэцца за серыю ілюстрацый да трагедыі “Тамерлан Вялікі” Крыстафера Марло і камедыі “Так робяць у свеце” Уільяма Конгрыва, а таксама да шэрагу французскіх п’ес, якія чытае ў арыгінале.
Нягледзячы на хваробу, мастак па парадзе Эдварда Бёрн-Джонса некаторы час наведвае Вестмінстэрскую мастацкую школу, дзе чытае лекцыі прафесар Ф. Браўн. Той жа Бёрн-Джонс знаёміць Бёрдслі з Оскарам Уайльдам.
Знакамітым Обры Бёрдслі зрабіўся ў 1892 годзе, калі ён на замову Джона Дэнта выканаў шэраг ілюстрацый да рамана Томаса Мэлары “Смерць Артура”. Пашырэнню славы Бёрдслі паспрыяла і праца з Джонам Лэйнам і часопісам “Жоўтая кніга” (The Yellow Book), мастацкім рэдактарам якой малады творца робіцца ў 1894 годзе. Ён супрацоўнічае газетай “Pall Mall Budget”, выконвае на замову кніжныя ілюстрацыі. У 1895 годзе вакол часопіса “Жоўтая кніга” адбываецца скандал, пэўным чынам звязаны з эратычнай скіраванасцю выдання. Калі ў 1895 годзе Оскара Уайльда адправілі ў турму, ён нёс нейкую кнігу жоўтага колеру, і адзін з журналістаў, што каментаваў гэтую падзею, памылкова напісаў замест “a yellow book” “the yellow book”. Гэтага хапіла, каб закрыць выданне. Дзякуючы ілюстрацыям да “Саламеі” Оскара Уайльда слава Бёрдслі расце, але разам з тым пагаршаецца яго здароўе. У 1895 годзе ён малюе серыю змрочных ілюстрацыяў да “Падзення дому Ашэраў” Эдгара По. У сакавіку 1896 года ён моцна захворвае і амаль не здольны трымаць у руках аловак.
Спадчына
Літаратурная спадчына Обры Бёрдслі невялікая – няскончаная аповесць “Венера і Тангёйзер” (Under Hill), упершыню надрукаваная ў часопісе “Савой” (1896) і ілюстраваная аўтарам, некалькі вершаў і ўрыўкаў, а таксама лісты.
Паўлінавая спадніца
Любоўная запіска
Бібліятэка П’еро
Пячора спліна
Асабістае жыццё
Пра прыватнае жыццё Бёрдслі нічога невядома, нягледзячы на тое, што ён быў знаёмы з Оскарам Уайльдам, Джонам Грэем, Робертам Росам, П’ерам Луі, а яго найлепшым сябрам быў паэт Андрэ Рафаловіч, сексуальная арыентацыя якога была добра вядомая. Оскар Уайльд казаў пра мастака: “Не сядайце з Обры ў адзін фатэль – гэта вас не скампраметуе”. Выдавец “Жоўтай кнігі” Джон Лэйн аднойчы заўважыў, што “Бёрдслі нямала пакутаваў праз паспешлівую ацэнку свайго мастацтва”.
31 сакавіка 1897 года Бёрдслі прымае каталіцтва. У гэты час ён стварае ілюстрацыі да “Вальпонэ” Бэна Джонсана. У 1897 годзе ён некалькі разоў пераязджае, пакуль у канцы года ў яго не пачынаецца абвастрэнне і родныя не перавозяць яго ў Ментону. Пачынаючы з 25 студзеня мастак амаль не выходзіць са свайго пакоя і праз месяц у поўнай свядомасці памірае.
Зноскі
- ↑ Deutsche Nationalbibliothek, Staatsbibliothek zu Berlin, Bayerische Staatsbibliothek et al. Record #118507826 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 13 снежня 2014.
- ↑ https://www.britannica.com/biography/Aubrey-Beardsley
- ↑ Cassou J., Brunel P., Claudon F. і інш. Encyclopédie du symbolisme — 1979. — ISBN 2-85056-129-0
- ↑ Паводле БЭ
Літаратура
- Weintraub St., Beardsley, Harmondsworth, 1972
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.3: Беларусы — Варанец / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 3. — 511 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0068-4 (т. 3).
- Сидоров А.А. Искусство Бердслея, М., 1926
- Бердслей О. Рисунки. Проза. Стихи. Афоризмы. Письма. Воспоминания и статьи о Бердслее / Вступительная статья, проект альбома, составление, подготовка текстов и примечания А. Басманова. — М.: Игра-техника, 1992. — 288 с.
- Шедевры графики. Обри Бердслей. — М.: Эксмо, 2007.
Спасылкі
- Венера і Тангёйзэр (Under Hill) у перакладзе на беларускую мову