Язэп Пушча

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Пушча. У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Плашчынскі.

Язэп Пушча, сапр. Іосіф Паўлавіч Плашчынскі (7 мая (20 мая) 1902, в. Каралішчавічы, Менскі павет, Мінская губерня, цяпер Мінскі раён — 14 верасня 1964, Мінск; Іншыя псеўданімы: Л.Кудзер; Язэп Кудзер; Лясун; Пушча; А.Пушча; Л.Трыер;) — беларускі паэт, крытык, перакладчык.

Біяграфія

Старэйшы брат Ізідара Плашчынскага. У 1918 — жніўні 1921 вучыўся ў Мінскім рэальным вучылішчы. У 1921—1922 — слухач курсаў беларусазнаўства Наркамасветы БССР. У 1921-26 працаваў настаўнікам[1]. У 1923 быў адным з заснавальнікаў літаратурнага аб’яднання «Маладняк», пазней — «Узвышша»[1]. У 1926 годзе працаваў у Інбелкульце[1]. У 1925—1927 вучыўся на педагагічным факультэце БДУ. Увосень 1927 перавёўся ў Ленінградскі ўніверсітэт[1]. На чацвёртым курсе пакінуў вучобу; вярнуўся ў Мінск, у 1929-30 працаваў стыльрэдактарам у Белдзяржвыдавецтве[1].

Арыштаваны ДПУ БССР 25.7.1930 па справе «Саюза вызвалення Беларусі» (Гл. таксама: рэпрэсіі ў БССР, 1929-1931). Быў жанаты, гадаваў дваіх дзяцей. Прыгавораны пазасудовым органам НКУС 10.4.1931 як «член контррэвалюцыйнай арганізацыі» і за «антысавецкую агітацыю» да 5 гадоў пазбаўлення волі. Тэрмін адбываў у Чэбаксарах, Шадрынску. Вызвалены 24.7.1935. Групавая справа Я. Пушчы і іншых № 20951-с захоў­ваецца ў архіве КДБ Беларусі.

У 1937—1941 жыў у Мурамскім раёне Уладзімірскай вобласці, настаўнічаў. У гады вайны на фронце. Пасля зноў у Мурамскім раёне. Рэабілітаваны судовай калегіяй па крымінальных справах Вярхоўнага суда БССР 30.1.1956. Вярнуўся з сям’ёй у Беларусь у 1958. Член Саюза пісьменнікаў БССР з 1958. Да апошніх дзён жыў у Мінску. Пахаваны ў Каралішчавічах.

Творчасць

Дэбютаваў апавяданнем у 1922 годзе пад псеўданімам Лясун[1]. На працягу 1925—1930 выдаў некалькі паэтычных кніг. Вядомасць мелі яго «Лісты да сабакі». Паэзія Пушчы апявала новае савецкае жыццё, раскрывала радасны стан разняволенага працаўніка — часта праз ранішні, вясновы пейзаж. Ёй уласцівыя глыбокі лірызм, танальнасць светлай споведзі-разважання, выкарыстанне сродкаў народнай песні[1].

Да высылкі выйшлі зборнікі вершаў «Раніца рыкае» (1925), «Vita» (1926), «Дні вясны» (1927), «Песні на руінах» (1929), а таксама паэмы «Песня вайны» (1928) і «Цень Консула» (першапачатковая назва «Песня акупацыі»), прасякнутыя ўражаннямі аб Першай сусветнай вайне, а таксама паэма «Крывавы плакат» (1930). Была падрыхтавана да выдання кніга «Мой маніфест» (схаваная ў вуллі, а затым, пасля арышту брата, спаленая сястрой Лёдзяй)[2]. Быў падрыхтаваны да друку, але не выйшаў зборнік лірыкі «Грэшная кніга». У канцы 1920-х ускладніліся пошукі паэта, у некаторых яго творах прагучалі песімістычныя ноты[1].

Для твораў пасляваеннага часу характэрна ўзбагачэнне ўтрымання, пашырэнне паэтычнага далягляду[1].

Пасля прыезду ў Мінску ў друку з’яўляюцца вершаваная казка «На Бабрыцы» (1960), кніга «Вершы і паэмы» (1960) і зборнік «Пачатак легенды» (1963).

На беларускую мову пераклаў раман Фёдара Дастаеўскага «Бедныя людзі» (1930) і аповесць Аляксея Талстога «Дзяцінства Мікіты» (1960).

Асобныя творы Пушчы пакладзены на музыку.

Зноскі

1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 т. 5. Биографический справочник. Мн: Издательство «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. 29 с.
2. ↑ Мішчанчук, М. І. «Лепш вольным птахам рэзаць шыр нябёсаў…» Эвалюцыя творчасці Язэпа Пушчы // Як жыць — дык жыць для Беларусі… — Мінск: Народная асвета, 1995. — С. 68—71. — 334 с. — ISBN 985-03-0204-6.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 13: Праміле — Рэлаксін. — С. 141. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0216-4 (т. 13), ISBN 985-11-0035-8.
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2001. — С. 11. — 591 с.: іл. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8.
• Беларускі фальклор : энцыклапедыя : [у 2 т. / рэдкалегія: Г. П. Пашкоў (галоўны рэдактар) і інш.]. — Мн.: БелЭн, 2006. — Т. 2. — С. 397. — 2000 экз. — ISBN 985-11-0366-7.
• Пушча Язэп // Беларускія пісьменнікі: Біябібліяграфічны слоўнік. У 6 т. / пад рэд. А. І. Мальдзіса. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 1995. — Т. 5. Пестрак — Сяўрук. — С. 80. — 480 с.; іл.. — ISBN 5-85700-168-4.
• Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 2 / Укладальнік Л. У. Маракоў. — Смаленск, 2003.
• Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5-і т. / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш.. — Мн.: БелСЭ, 1986. — Т. 4. Накцюрн — Скальскі. — С. 424. — 742 с. — 9 500 экз.
• Возвращенные имена: Сотрудники АН Беларуси, пострадавшие в период сталин. репрессий / сост. и авт. предисл. Н. В. Токарев; под ред. А. С. Махнача.. — Мн .: Навука i тэхнiка, 1992. — С. 89. — 120 с. — 1 000 экз. — ISBN 5-343-01246-9.
• Календарыюм // «Czasopis». № 9, 2009.
• Максімовіч В. А. Шыпшынавы край: Старонкі бел. літ. 20—30-х гг. ХХ ст.: Дапам. для наст. — Мінск, 2002.
• Грахоўскі С. Запозненыя сустрэчы: (Успаміны) // Грахоўскі С. Так і было. Мн., 1986.
• Міхнюк У. Адысея Язэпа Пушчы: [Паказанні рэпрэсаванага пісьменніка] // ЛіМ. 1992, 23 кастр.
• Шушкевіч С. Над труною паэта // Шушкевіч С. Выбр. тв: У 2 т. Мн., 1978. Т. 2.
• Ярош М. З кагорты першапраходцаў // Полымя. 1983, № 8.
• Мішчанчук М. «Лепш вольным птахам рэзаць шыр нябёсаў…»: Эвалюцыя творчасці Я. Пушчы ў 20-я гг. // Бел. мова і літ. у школе. — 1991. — № 2.

Спасылкі

• Язэп Пушча (Іосіф Паўлавіч Плашчынскі) // Віртуальны рэсурс, прысвечаны 120–годдзю з дня нараджэння Язэпа Пушчы ў межах праекта «На хвалі часу, у плыні жыцця», Нацыянальная бібліятэка Беларусі.

	Язэп Пушча на Вікісховішчы