wd wp Пошук:

Паэма

Паэма (ад грэч.: ποίημα — твор) — лірычны, эпічны, лірыка-эпічны твор, пераважна вершаваны, на якім адлюстраваны значныя падзеі і яскравыя характары. У паэме нярэдкія і элементы драмы: скразное напружана канфліктнае дзеянне, маналогі і дыялогі.

Назва «паэма» агульная, у літаратуразнаўстве часцей гаворыцца аб канкрэтнай жанравай разнавіднасці паэмы: лірыка-эпічнай, лірычнай, эпічнай, сатырычнай, гераічнай, дыдактычнай, бурлескнай, драматычнай і г.д. Узнікла паэма на аснове старажытных і сярэдневяковых песень, паданняў, эпапей, што праслаўлялі гістарычныя падзеі.

Першапачатковая паэма мела эпічны характар і нярэдка была цесна звязана з міфалагічнай творчасцю. Такія «Іліяда» Гамера, «Энеіда» Вергілія, «Песня пра Раланда», «Слова пра паход Ігараў». У антычныя часы і Сярэдневякоўе паэмай называлі ананімную або аўтарскую эпапею. Уласна з эпапеі ўзнікла сённяшняя паэма — і ў першую чаргу паэма эпічная.

Звычайна ў паэме выяўляецца своеасаблівая гармонія лірычнага, эпічнага і драматычнага пачаткаў. Беларуская паэма ўзнікла як паэма эпічная. Яскравым яе ўзорам з’яўляецца сярэдневяковая «Песня пра зубра» М. Гусоўскага (на лацінскай мове).

Моцны лірычны пачатак, павышаная эмацыянальнасць вершаванай мовы, характэрныя для паэмы, надаюць асаблівую важкасць аб’екту паэтычнага ўвасаблення, пэўным чынам узвялічваюць яго. Менавіта таму паэмай зрэдку называюць нават празаічныя творы (раманы, аповесці), якія вылучаюцца асаблівым лірызмам, узнёслым пафасам, важкасцю і глыбінёй прадмета гаворкі. З такіх паэм у прозе можна назваць «Мёртвыя душы» М. Гогаля, «Педагагічную паэму» А. Макаранкі, «Чазенію» У. Караткевіча і інш. Блізкімі да іх з’яўляюцца паэмы, таксама напісаныя прозай, якія ўзніклі ў эпоху рамантызму (Алаізіюс Бертран) і дасягнулі свайго росквіту ў эпоху сімвалізму (Шарль Бадлер, Арцюр Рэмбо).

Як жанр, які развіваецца на мяжы эпасу, лірыкі і драмы, сінтэзуючы ў сабе іх характэрныя спосабы і прыёмы, паэма застаецца найбольш  прадуктыўнай і сёння.

Віды паэм

Літаратура

Тэмы гэтай старонкі: Катэгорыя·Паэтычныя жанры
Змесціва гэтай старонкі з праектаў амерыканскага фонда «Вікімедыя» дасяжнае пад сукупнай ліцэнзіяй CC BY-SA 3.0 і GFDL.

Энцыклапедычны партал «Пісьменства беларускве» piśmienstva.viedy.be